Χαρακτηριστικές κατηγορίες κι αντιδράσεις που παράγουν ενοχή- Wayne Dyer

ΓΟΝΕΪΚΗ ΕΝΟΧΗ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΘΕ ΗΛΙΚΙΑΣ

Χρησιμοποιώντας το παιδί για να πραγματοποιήσει κάτι μέσω της ενοχής:

Γονιός: «Ντόννυ, φέρε τις καρέκλες από τη βεράντα. Θα φάμε σε λίγο».

Παιδί: «Ένα λεπτό, μαμά, βλέπω ποδόσφαιρο στην τηλεόραση και τώρα τελειώνει...»

Μήνυμα γονεϊκής ενοχής: «Δεν πειράζει, θα τις φέρω μόνη μου, παρ’ όλο που με πονάει η μέση μου. Εσύ κάτσε να διασκεδάσεις».

Ο Ντόννυ φαντάζεται πως η μητέρα του πέφτει από τις σκάλες κουβαλώντας όλες αυτές τις καρέκλες. Και νιώθει ευθύνη.

Η νοοτροπία «Εγώ θυσιάζομαι για σένα» είναι ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός παράγων ενοχής. Σ’ αυτή την περίπτωση ο γονιός σάς θυμίζει όλες τις δυσκολίες που πέρασε, όλη την ευτυχία που θυσίασε, ώστε να μπορέσετε να γίνετε εσείς κάτι. Κι. εσείς φυσικά αναρωτιέστε πώς μπορέσατε να είστε τόσο εγωιστές, όταν σας υπενθύμιζαν τα καθήκοντά σας. Οι αναφορές στις ωδίνες της γέννησης είναι ένα παράδειγμα συμπεριφοράς που παράγει ενοχή. «Πέρασα δεκαοκτώ ώρες με φοβερούς πόνους μόνο και μόνο για να σε φέρω στον κόσμο». Μια άλλη αποτελεσματική δήλωση είναι: «Έμεινα παντρεμένη με τον πατέρα σου για χάρη σου». Αυτή η τελευταία έχει σκοπό να σας δημιουργήσει ενοχή για τον κακό γάμο της μαμάς.

Η ενοχή είναι μια αποτελεσματική μέθοδος γονεϊκού χειρισμού των πράξεων του παιδιού. «Πολύ καλά. Εμείς θα μείνουμε εδώ μόνοι μας. Πηγαίνετε να διασκεδάσετε, έτσι όπως κάνατε πάντα. Μη σας νοιάζει για μας». Δηλώσεις σαν κι αυτές σας αναγκάζουν να τηλεφωνείτε κάθε μέρα ή να τους επισκέπτεστε τακτικά. Με την παραμικρή παράλειψη ακούτε: «Τι έγινε; Έκοψες το δάχτυλό σου και δεν μπορείς να πάρεις ούτε ένα τηλέφωνο;» Οι γονείς χειρίζονται τη μηχανή της ενοχής κι εσείς συμπεριφέρεστε ανάλογα, παρ' όλο που δυσανασχετείτε.

Αλλά κι η τακτική «Μας ντρόπιασες» ή «Τι θα πουν οι γείτονες;» αποφέρει καρπούς. Εξωτερικές δυνάμεις στρατολογούνται για να σας κάνουν να νιώσετε άσχημα για ό,τι κάνετε και για να σας εμποδίσουν να σκέφτεστε για λογαριασμό σας. Το «Αν κάνεις κάτι άσχημο θα μας ντροπιάσεις» είναι μια δήλωση ενοχής που θα ζωντανεύει μέσα σας ύστερα από κάθε αποτυχία σας.

Η αρρώστια των γονέων είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας ενοχής. «Έκανες την πίεσή μου ν’ ανέβει». Αναφορές όπως «Θα με πεθάνεις» ή «Θα με πιάσει η καρδιά μου» είναι αποτελεσματικοί παράγοντες ενοχής και το ίδιο συμβαίνει όταν σας κατηγορούν για όλες τις φυσιολογικές ασθένειες που συνοδεύουν το γήρας. Χρειάζεστε γερούς ώμους για να σηκώσετε όλη αυτή την ενοχή, μια που κυριολεκτικά μπορεί να διαρκέσει ολόκληρη τη ζωή σας, κι αν είστε ιδιαίτερα ευάλωτοι θα φτάσετε ώς το σημείο να νιώθετε ενοχή ακόμη και για το θάνατο των γονιών σας.

Η σεξουαλική ενοχή που επιβάλλεται από τους γονείς είναι κάτι πολύ συνηθισμένο. Κάθε σεξουαλική σκέψη ή συμπεριφορά είναι γόνιμο έδαφος για την καλλιέργεια της ενοχής. «Ο Θεός απαγορεύει τον αυνανισμό. Είναι κακό!» Μέσω της ενοχής σάς κατευθύνουν στη σωστή σεξουαλική στάση. «Θα ’πρεπε να ντρέπεσαι που διαβάζεις τέτοια περιοδικά. Ούτε που θα ’πρεπε να κάνεις τέτοιες σκέψεις».

Η κοινωνικά σωστή συμπεριφορά ενισχύεται με την ενοχή. «Πώς μπόρεσες να με φέρεις σε τόσο δύσκολη θέση σκαλίζοντας τη μύτη σου μπροστά στη γιαγιά;» «Ξέχασες να πεις ευχαριστώ. Ντροπή σου! Θες να νομίζουν οι φίλοι μας ότι δεν σου έμαθα τίποτε;» Το παιδί μπορεί να βοηθηθεί να μάθει μια κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά, χωρίς η εκμάθηση αυτή να συνοδεύεται από ενοχή. Μια απλή υπενθύμιση που θα εξηγεί τους λόγους για τους οποίους αυτή η συμπεριφορά είναι ανεπιθύμητη είναι πολύ πιο αποτελεσματική. Λόγου χάρη, αν πείτε στο γιο σας ότι διακόπτοντάς σας σάς ενοχλεί και κάνει τη συζήτηση αδύνατη, θα σπείρετε μέσα του τον πρώτο σπόρο, χωρίς να χρησιμοποιήσετε την ενοχή που περικλείεται σε μια δήλωση όπως: «Συνέχεια μας διακόπτεις, θα πρέπει να ντρέπεσαι, είναι αδύνατον να κουβεντιάσουμε με σένα τριγύρω μας».

Ακόμη κι όταν φτάνει κάποιος στην ενηλικίωση, η γονεϊκή χειραγώγηση με βάση την ενοχή δεν σταματά. Έχω ένα φίλο που έχει φτάσει 52 χρόνων, είναι παιδίατρος, εβραϊκής καταγωγής και παντρεμένος με μια μη Εβραία. Κρατάει ακόμη μυστικό το γάμο του από τη μητέρα του, επειδή φοβάται ότι αυτό μπορεί να τη σκοτώσει ή, σωστότερα, επειδή φοβάται μήπως αυτός τη σκοτώσει. Διατηρεί ένα χωριστό διαμέρισμα, μ’ όλο το εργένικο νοικοκυριό, με μοναδικό σκοπό να δέχεται εκεί κάθε Κυριακή την 85χρονη μητέρα του. Εκείνη δεν ξέρει ότι ο γιος της είναι παντρεμένος κι ότι έχει δικό του σπιτικό όπου ζει τις υπόλοιπες έξι μέρες της εβδομάδας. Παίζει όλο αυτό το παιχνίδι από φόβο κι ενοχή γιατί παντρεύτηκε μια αλλόθρησκη. Παρ' όλο που είναι ένας καθ’ όλα ώριμος άντρας, εξαιρετικά πετυχημένος στον επαγγελματικό τομέα, εξακολουθεί να ελέγχεται από τη μητέρα του. Κάθε μέρα την παίρνει τηλέφωνο από το γραφείο του και εκπληρώνει την εργένικη φαντασίωσή του.

Η ενοχή που συνδέεται με τους γονείς και την οικογένεια είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος για να κρατάμε πειθαρχημένο ένα ανυπότακτο άτομο. Τα παραδείγματα που αναφέραμε παραπάνω αποτελούν μικρό μόνο δείγμα του πλήθους των δηλώσεων και των τεχνικών που συντελούν ώστε ο γιος ή η κόρη να διαλέξουν την ενοχή (ακινητοποίηση της παρούσας στιγμής σ' ένα περασμένο γεγονός) ως τίμημα της γενεαλογίας.

Ενοχή που συνδέεται με το/τη σύζυγο ή εραστή/ερωμένη

Η ενοχική έκφραση «Αν μ’ αγαπούσες» είναι ένας τρόπος για να χειραγωγήσεις κάποιον εραστή ή ερωμένη. Η τακτική αυτή είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη όταν κάποιος θέλει να τιμωρήσει το σύντροφό του για κάποια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Λες κι η αγάπη εξαρτάται από τη σωστή, κατά τη γνώμη μας, συμπεριφορά. Όταν ένα άτομο ξεφεύγει από τους κοινά αποδεκτούς κανόνες, χρησιμοποιείται η ενοχή για να το επαναφέρουμε στην αγέλη. Πρέπει να νιώθεις ένοχος που δεν αγαπάς τον άλλο.

Γκρίνιες, μακρές σιωπές και βλέμματα όλο κακία είναι πολύ ωφέλιμες μέθοδοι για τη μετάδοση της ενοχής. «Δεν σου μιλώ, για να μάθεις» ή «Μη με πλησιάζεις` μήπως περιμένεις να σ' αγαπώ ύστερα απ’ αυτό που έκανες;» Αυτή η τακτική χρησιμοποιείται ευρέως, στην περίπτωση που ένας από τους δύο συντρόφους ξεστρατίσει.

Συχνά, χρόνια μετά το επεισόδιο, θυμόμαστε μια πράξη για να οδηγήσουμε τον άλλο να διαλέξει την ενοχή στην τωρινή στιγμή. «Ναι, αλλά μην ξεχνάς τι έκανες το 1951» ή «Πώς μπορώ να σου έχω πια εμπιστοσύνη, αφού με έχεις προδώσει;» Κατ’ αυτό τον τρόπο ο ένας σύντροφος μπορεί να ρυθμίζει το παρόν του άλλου με αναφορές στο παρελθόν. Αν ο ένας από τους δύο το έχει τελικά ξεχάσει, ο άλλος κατά περιόδους το φέρνει στην επιφάνεια ώστε να διατηρεί ζωντανά τα συναισθήματα ενοχής για μια συμπεριφορά του παρελθόντος.

Η ενοχή είναι χρήσιμη για να κάνεις τον ερωτικό σύντροφο να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις σου και στα πρότυπα συμπεριφοράς σου. «Αν ήσουν υπεύθυνος θα μ’ έπαιρνες τηλέφωνο» ή «Είναι η τρίτη φορά που βγάζω τα σκουπίδια και υποθέτω πως εσύ θα αρνηθείς όταν έρθει η σειρά σου». Ο στόχος; Να επιβάλεις στον άλλο να κάνει αυτό που θέλεις εσύ. Και η μέθοδος; Η ενοχή.

Ενοχή που προέρχεται από τα παιδιά

Το παιχνίδι της γονεϊκής ενοχής μπορεί ν’ αντιστραφεί. Η ενοχή μπορεί να είναι αμφίδρομη και τα παιδιά είναι εξίσου ικανά να τη χρησιμοποιήσουν για να χειριστούν τους γονείς τους, όπως και το αντίθετο.

Αν ένα παιδί συνειδητοποιήσει ότι οι γονείς του δεν μπορούν ν’ αντέξουν να το δουν δυστυχισμένο κι ότι θα νιώσουν ενοχή που είναι κακοί γονείς, τότε συχνά θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει αυτή την ενοχή για να αποκομίσει αυτό που θέλει. Για παράδειγμα, κάνοντας φασαρία στο σούπερ-μάρκετ μπορεί να έχει τη λιχουδιά που επιθυμεί. «Ο πατέρας της Σάλλυ της επιτρέπει να το κάνει αυτό» Γι’ αυτό ο πατέρας της Σάλλυ είναι καλός πατέρας κι εσείς όχι. «Δεν μ’ αγαπάς, γιατί αν μ’ αγαπούσες δεν θα μου φερόσουν μ’ αυτό τον τρόπο». Και το αποκορύφωμα: «Θα πρέπει να μην είμαι δικό σας παιδί, μάλλον μ’ έχετε υιοθετήσει` οι πραγματικοί γονείς μου δεν θα μου συμπεριφέρονταν μ’ αυτό τον τρόπο». Όλες αυτές οι δηλώσεις μεταφέρουν το ίδιο μήνυμα: εσείς ως γονείς θα πρέπει να νιώθετε ενοχή, επειδή φέρεστε σ’ εμένα, το παιδί σας, μ’ αυτό τον τρόπο.

Φυσικά, τα παιδιά μαθαίνουν αυτή την ενοχοποιητική συμπεριφορά παρατηρώντας τους ενήλικους να τη χρησιμοποιούν για να πετύχουν αυτά που θέλουν. Η ενοχή δεν είναι μια φυσιολογική συμπεριφορά. Είναι μια επίκτητη συναισθηματική αντίδραση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο αν το θύμα δείξει στον εκμεταλλευτή ότι είναι ευάλωτο. Τα παιδιά ξέρουν πότε είστε ευπρόσβλητοι. Αν μόνιμα σας υπενθυμίζουν αυτά που έχετε ή δεν έχετε κάνει, με σκοπό να πετύχουν αυτό που θέλουν, τότε έχουν μάθει το κόλπο της ενοχής.

Αν τα παιδιά σας χρησιμοποιούν αυτή την τακτική, σημαίνει ότι από κάπου την έμαθαν. Το πιο πιθανό από σας.

Ενοχή που υποκινείται από το σχολείο

Οι δάσκαλοι είναι οι υπέρτατοι δημιουργοί ενοχής και τα παιδιά, καθώς είναι ευαίσθητα, γίνονται εξαιρετικά εύκολα θύματα χειραγώγησης. Να μερικά μηνύματα ενοχής που επιφέρουν δυστυχία στην τωρινή στιγμή των μαθητών:

«Η μητέρα σου θα απογοητευτεί πραγματικά από σένα».

«Θα πρέπει να ντρέπεσαι για τον κακό βαθμό που πήρες

-              εσύ ένα τόσο έξυπνο αγόρι».

«Πως μπόρεσες να πληγώσεις τόσο πολύ τους γονείς σου, ύστερα από όσα έχουν κάνει για σένα; Αφού ξέρεις πόσο πολύ θέλουν να μπεις στο πανεπιστήμιο».

«Δεν πέρασες στις εξετάσεις γιατί δεν μελέτησες. Τώρα, να δούμε τι θα κάνεις στη ζωή σου!»

Η ενοχή συχνά χρησιμοποιείται στο σχολείο ώστε τα παιδιά να μάθουν ορισμένα πράγματα ή να συμπεριφέρονται μ’ ένα συγκεκριμένο τρόπο. Και θυμηθείτε ότι ως ενήλικοι σήμερα είστε προϊόν αυτού του σχολείου.

Ενοχή που συνδέεται με την Εκκλησία

Η θρησκεία χρησιμοποιείται συχνά για να δημιουργεί ενοχή κι έτσι να διαμορφώνει τη συμπεριφορά του ατόμου. Εδώ, ο Θεός είναι, γενικά, εκείνος τον οποίο έχετε παραμελήσει. Σε μερικές περιπτώσεις το μήνυμα είναι πως θα μείνετε έξω από τον Παράδεισο, επειδή φερθήκατε άσχημα.

«Αν αγαπούσες τον Θεό, δεν θα φερόσουν κατ’ αυτό τον τρόπο».

«Δεν θα πας στον Παράδεισο αν δεν μετανοήσεις για τις αμαρτίες σου».

«Θα έπρεπε να νιώθεις άσχημα που δεν πας στην εκκλησία κάθε βδομάδα κι ίσως συγχωρεθείς αν νιώσεις αρκετά άσχημα».

«Έχεις παραβεί τις εντολές του Θεού και θα έπρεπε να ντρέπεσαι γι’ αυτό».

Wayne Dyer «Οι περιοχές των σφαλμάτων σας» εκδ. Γλάρος

Άλλοι θεσμοί που δημιουργούν ενοχή - Wayne Dyer

Οι περισσότερες φυλακές λειτουργούν σύμφωνα με τη θεωρία της ενοχής. Δηλαδή, αν κάποιος μείνει μέσα για αρκετό διάστημα και σκεφτεί πόσο κακός υπήρξε, θα γίνει καλύτερος εξαιτίας της ενοχής. Οι ποινές φυλάκισης για εγκλήματα μη βίας, όπως η φοροδιαφυγή, οι τροχαίες παραβάσεις, τα πλημμελήματα κι άλλα παρόμοια είναι παραδείγματα αυτής της νοοτροπίας. Το γεγονός ότι ένα εντυπωσιακά μεγάλο ποσοστό πρώην καταδίκου παραβιάζουν και πάλι το νόμο δεν έχει ανατρέψει καθόλου αυτή τη νοοτροπία.

Μείνε στη φυλακή και νιώσε άσχημα γι’ αυτό που έκανες. Αυτή η τακτική είναι πολύ δαπανηρή και ανώφελη, μια που αψηφά κάθε λογική εξήγηση. Η μόνη λογική εξήγηση, φυσικά, είναι πως η ενοχή είναι αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού μας, ώστε να αποτελεί τη σπονδυλική στήλη του ποινικού δικονομικού μας συστήματος. Αντί να ενεργούμε έτσι ώστε οι παραβάτες του νόμου ν’ αποβαίνουν χρήσιμοι για την κοινωνία ή να ξεπληρώνουν τα χρέη τους, τους αναμορφώνουμε μέσω ενός ενοχοποιητικού εγκλεισμού ο οποίος δεν ωφελεί κανέναν, και ακόμη λιγότερο τον παραβάτη.

Καμιά ενοχή, όσο μεγάλη κι αν είναι, δεν αλλάζει την προηγούμενη συμπεριφορά. Επιπλέον, η φυλακή δεν είναι τόπος όπου αποκτούνται νόμιμες και νέες επιλογές. Αντί γι’ αυτό, ενθαρρύνει την επανάληψη της παράνομης συμπεριφοράς, αποκαρδιώνοντας το φυλακισμένο. (Η πολιτική του εγκλεισμού επικίνδυνων εγκληματιών για να προστατευθούν οι υπόλοιποι είναι άλλο θέμα και δεν θα το συζητήσουμε εδώ).

Στην κοινωνία μας το φιλοδώρημα είναι μια πρακτική που έχει καταλήξει να μην αντιπροσωπεύει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, αλλά την ενοχή εκείνου που τις δέχεται. Οι σερβιτόροι, οι οδηγοί ταξί, οι γκρουμ ξενοδοχείων κι οι καμαριέρες ξέρουν καλά ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν ν’ αντιμετωπίσουν την ενοχή της άπρεπης συμπεριφοράς τους κι έτσι δίνουν φιλοδώρημα ανεξάρτητα από την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών. Έτσι, το ξεδιάντροπο άπλωμα του χεριού, τα περιφρονητικά σχόλια και βλέμματα αποσκοπούν στη δημιουργία ενοχής ώστε ν’ αποσπάσουν ένα μεγάλο φιλοδώρημα.

Το ότι ρυπαίνετε, καπνίζετε και άλλες απαράδεκτες συμπεριφορές σας επιβάλλουν να νιώθετε ενοχή. Ίσως πετάξατε κάπου ένα τσιγάρο ή ένα άχρηστο χαρτί. Την ίδια στιγμή, το αυστηρό βλέμμα ενός αγνώστου μπορεί να σας προκαλέσει μια κρίση ενοχής γι’ αυτή την άξεστη συμπεριφορά σας. Αντί να νιώθετε ενοχή για κάτι που έχετε ήδη κάνει, αποφασίστε απλώς ότι δεν θα συμπεριφερθείτε άλλη φορά με αντικοινωνικό τρόπο.

Ο τρόπος διατροφής είναι μια περιοχή φορτισμένη με ενοχή. Όποιος υποβάλλεται σε δίαιτα και τρώει ένα γλύκισμα νιώθει άσχημα για μια ολόκληρη μέρα, επειδή έδειξε για μια στιγμή αδυναμία. Αν αγωνίζεστε να χάσετε βάρος και υποχωρήσετε μπροστά σε μια αντίθετη συμπεριφορά, παραδειγματιστείτε από αυτό και προσπαθήστε να γίνετε πιο αποτελεσματικοί στην τωρινή σας στιγμή. Αλλά το αίσθημα της ενοχής και η αυτοκατηγόρια είναι σπατάλη χρόνου, γιατί αν νιώθετε έτσι για πολύ καιρό το πιθανότερο είναι να ενδώσετε ξανά στην υπερβολική κατανάλωση φαγητού, ως μια νευρωτική διέξοδο από το δίλημμά σας.

Ενοχή σεξουαλικής έκφρασης

Ίσως ο τομέας όπου η ενοχή ανθεί περισσότερο μέσα στην κοινωνία μας είναι η περιοχή του σεξ. Έχουμε ήδη δει πώς οι γονείς εμφυτεύουν την ενοχή στα παιδιά τους για σεξουαλικές πράξεις ή σκέψεις. Αλλά και οι ενήλικοι δεν νιώθουν λιγότερη ενοχή γύρω από σεξουαλικά ζητήματα. Οι άνθρωποι μπαίνουν κρυφά στις αίθουσες προβολής πορνό έτσι ώστε να μη μάθουν οι άλλοι πόσο άπρεπα φέρονται. Μερικοί δεν μπορούν να παραδεχτούν ότι απολαμβάνουν το στοματικό σεξ και συχνά νιώθουν ενοχή ακόμη και που το σκέφτονται.

Οι σεξουαλικές φαντασιώσεις είναι επίσης αποτελεσματικοί παράγοντες ενοχής. Πολλοί νιώθουν άσχημα για αυτές τις σκέψεις και αρνούνται την ύπαρξή τους, ακόμη και στον ίδιο τον εαυτό τους ή τον ψυχοθεραπευτή τους. Πράγματι, αν έπρεπε να εντοπίσω στο σώμα ένα κέντρο ενοχής, θα έλεγα ότι βρίσκεται στα γεννητικά όργανα.

Αυτή είναι μόνο μια σύντομη καταγραφή των επιδράσεων του πολιτισμού μας που συνωμοτούν για να σας κάνουν να επιλέξετε την ενοχή. Τώρα ας ρίξουμε μια ματιά στο ψυχολογικό αντίτιμο του αισθήματος της ενοχής. Να έχετε υπόψη σας πως όποιο και να ’ναι το τίμημα, πρόκειται πάντα για ένα συναίσθημα ηττοπάθειας και αυτό να το θυμάστε την επόμενη φορά που θα προτιμήσετε την ενοχή από την ελευθερία.

Το ψυχολογικό αντίτιμο για την επιλογή της ενοχής

Αυτοί εδώ είναι οι πιο βασικοί λόγοι για τους οποίους διαλέγετε τη σπατάλη της τωρινής σας στιγμής νιώθοντας ενοχή για όσα κάνατε ή αποτύχατε να κάνετε στο παρελθόν:

-              Καταστρέφοντας τις τωρινές στιγμές σας, νιώθοντας ενοχή για κάτι που έχει ήδη συμβεί, δεν μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε με οποιονδήποτε αποτελεσματικό και αυτοενισχυτικό τρόπο. Πολύ απλά, όπως τόσες άλλες συμπεριφορές ηττοπάθειας, η ενοχή είναι μια τεχνική για να αποφύγετε να ασχοληθείτε με τον εαυτό σας στο παρόν. Έτσι, μεταθέτετε την ευθύνη γι’ αυτό που είστε ή δεν είστε τώρα σε κάτι που ήσασταν ή δεν ήσασταν στο παρελθόν.

-              Μεταθέτοντας την ευθύνη στο παρελθόν όχι μόνο αποφεύγετε τη σκληρή προσπάθεια αλλαγής του εαυτού σας τώρα, αλλά και τους συνακόλουθους κινδύνους αυτής της αλλαγής. Είναι πιο εύκολο ν’ ακινητοποιηθείτε από ενοχή για το παρελθόν σας, παρά ν’ ακολουθήσετε τον επικίνδυνο δρόμο της ωρίμανσης στο παρόν.

-              Τείνετε να πιστεύετε πως αν αισθανθείτε αρκετά ένοχοι, τελικά θα αθωωθείτε για την απρεπή συμπεριφορά σας. Αυτό το αντίτιμο της άφεσης αποτελεί τη βάση της νοοτροπίας της φυλακής που περιγράψαμε παραπάνω, σύμφωνα με την οποία ο κρατούμενος πληρώνει για τις αμαρτίες του, νιώθοντας απαίσια για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όσο μεγαλύτερη είναι η παράβαση τόσο περισσότερος χρόνος τύψεων είναι, αναγκαίος για τη συγχώρεση.

-              Η ενοχή μπορεί να γίνει μέσο επιστροφής στην ασφάλεια της παιδικής ηλικίας, σε μια σίγουρη περίοδο κατά την οποία οι άλλοι έπαιρναν αποφάσεις για σας και σας φρόντιζαν. Αντί να πάρετε τον εαυτό σας στα χέρια σας, τώρα, στηρίζεστε σε αξίες άλλων από το παρελθόν. Και για άλλη μια φορά, το αντίτιμο είναι ότι προστατεύεστε από την ανάληψη ευθύνης για την ίδια τη ζωή σας.

-              Η ενοχή είναι μια πρόσφορη μέθοδος για να μεταθέσετε την ευθύνη της συμπεριφοράς σας από τον εαυτό σας στους άλλους. Είναι εύκολο να γίνετε έξω φρενών με την εκμετάλλευση που σας γίνεται και να μεταφέρετε το επίκεντρο της ενοχής σας από τον εαυτό σας σ' αυτούς τους σατανικούς άλλους, που είναι τόσο ισχυροί ώστε σας κάνουν να νιώθετε ό,τι θέλουν αυτοί, συμπεριλαμβανομένης της ενοχής.

-              Συχνά μπορεί να κερδίσετε την αποδοχή των άλλων, ακόμη κι αν αυτοί δεν εγκρίνουν τη συμπεριφορά σας, νιώθοντας ενοχή γι’ αυτή. Μπορεί να έχετε κάνει κάτι που δεν είναι σωστό, αλλά νιώθοντας ένοχοι δείχνετε πως ξέρετε το σωστό τρόπο συμπεριφοράς και πως προσπαθείτε να προσαρμοστείτε.

-              Η ενοχή είναι  ένας θαυμάσιος τρόπος για να κερδίσετε τον οίκτο των άλλων. Ασχέτως πόσο επιθυμείτε αυτό

τον οίκτο, αυτό και μόνο το γεγονός αποτελεί μια ξεκάθαρη ένδειξη της χαμηλής αυτοεκτίμησής σας. Στην περίπτωση αυτή προτιμάτε να σας λυπούνται οι άλλοι, παρά να αγαπάτε και να σέβεστε τον εαυτό σας.

Είδατε τα σημαντικότερα τιμήματα που πληρώνετε μένοντας προσκολλημένοι στην ενοχή. Η ενοχή, όπως όλα τα αυτοακυρωτικά συναισθήματα, είναι μια επιλογή, κάτι το οποίο ελέγχετε. Αν δεν σας αρέσει κι αν θα προτιμούσατε να την αποβάλετε, ώστε να απαλλαγείτε εντελώς από κάθε ενοχή, παρακάτω έχουμε για σας μερικές βασικές τακτικές για να το πετύχετε.

Wayne Dyer «Οι περιοχές των σφαλμάτων σας» εκδ. Γλάρος

Τακτικές εκμηδένισης της ενοχής- Wayne Dyer

 Αρχίστε ν' αντιμετωπίζετε το παρελθόν ως κάτι που δεν μπορεί ποτέ ν’ αλλάξει, όσο πολύ κι αν το θέλετε. Πάει, τελείωσε: οποιαδήποτε ενοχή κι αν διαλέξετε δεν θα κάνει το παρελθόν διαφορετικό. Χαράξτε αυτή τη φράση στη συνείδησή σας: «Τα συναισθήματα ενοχής δεν πρόκειται να αλλάξουν το παρελθόν, ούτε θα με κάνουν καλύτερο». Αυτός ο τρόπος σκέψης θα σας βοηθήσει να διαφοροποιήσετε την ενοχή από τα διδάγματα του παρελθόντος σας.

-              Αναρωτηθείτε τι αποφεύγετε στο παρόν νιώθοντας ενοχή για το παρελθόν. Αν αρχίσετε να επεξεργάζεστε αυτό τον ιδιαίτερο τομέα, θα εκμηδενίσετε την ανάγκη της ενοχής.

Ένας πελάτης μου, που για ένα διάστημα διατηρούσε μια εξωσυζυγική σχέση, προσφέρει ένα καλό παράδειγμα αυτού του είδους εκμηδένισης της ενοχής. Ο άνθρωπος αυτός ένιωθε έντονη ενοχή γι’ αυτή τη σχέση, μα εξακολουθούσε να το «σκάει» από τη γυναίκα του κάθε βδομάδα για να δει την ερωμένη του. Του τόνισα ότι η ενοχή για την οποία τόσο συχνά μιλούσε ήταν ένα εντελώς μάταιο συναίσθημα. Δεν βελτίωνε το γάμο του και ακόμη τον εμπόδιζε να απολαμβάνει την εξωσυζυγική του σχέση. Είχε δύο επιλογές: ή θα δεχόταν ότι θυσίαζε το παρόν του νιώθοντας ένοχος-μια που ήταν ευκολότερο από την προσεκτική θεώρηση του γάμου του και την προσπάθεια να αλλάξει αυτόν και τον εαυτό του- ή θα αποδεχόταν τη συμπεριφορά του. Μπορούσε να παραδεχθεί πως συγχωρούσε στον εαυτό του τις εξωσυζυγικές σχέσεις και να συνειδητοποιήσει πως το σύστημα αξιών του περιείχε κι αυτή τη συμπεριφορά που οι άλλοι, οι πιο πολλοί, ίσως καταδίκαζαν. Σ’ οποιαδήποτε περίπτωση, θα διάλεγε να εκμηδενίσει την ενοχή και ή ν' αλλάξει ή ν’ αποδεχθεί τον εαυτό του.

-              Αρχίστε ν’ αποδέχεστε ορισμένα στοιχεία του εαυτού σας που εσείς έχετε επιλέξει, τα οποία όμως οι άλλοι μπορεί να αντιπαθούν. Έτσι, αν οι γονείς σας, ο προϊστάμενός σας, οι γείτονες ή ακόμη κι ο/η σύζυγος αντιτίθενται σε κάποια συμπεριφορά σας, αυτό μπορείτε να το θεωρήσετε φυσικό. Θυμηθείτε όσα είπαμε σε άλλο κεφάλαιο σχετικά με την αναζήτηση της έγκρισης. Είναι απαραίτητο να εγκρίνετε τον εαυτό σας` η αποδοχή από τους άλλους είναι ευχάριστη, μα όχι ουσιαστική. Από τη στιγμή που δεν θα χρειάζεστε πια την έγκριση, η ενοχή για κάποια συμπεριφορά, την οποία οι άλλοι δεν εγκρίνουν, θα εξαφανιστεί.

-              Κρατήστε ένα «ημερολόγιο ενοχής» και καταγράψτε τις στιγμές ενοχής σας σημειώνοντας ακριβώς πότε, γιατί και με ποιον συνέβη, καθώς και τι αποφεύγετε στο παρόν βασανιζόμενοι με το παρελθόν. Το ημερολόγιο αυτό θα σας προσφέρει μια καθαρή εικόνα της συγκεκριμένης περιοχής ενοχής.

-Αναθεωρήστε το σύστημα αξιών σας. Σε ποιες αξίες πιστεύετε και ποιες προσποιείστε μόνο ότι αποδέχεστε; Κάντε έναν κατάλογο αυτών των επίπλαστων αξιών και ζήστε σύμφωνα μ’ έναν κώδικα ηθικής που εσείς έχετε ορίσει κι όχι με κάποιον που σας έχει επιβληθεί.

-              Καταγράψτε όλα τα άσχημα πράγματα που έχετε κάνει. Βαθμολογήστε καθένα απ’ αυτά σε μια κλίμακα ενοχής από το ένα ώς το δέκα. Προσθέστε τους βαθμούς σας και δείτε αν υπάρχει κάποια διαφορά με το παρόν, είτε πρόκειται για εκατό είτε για ένα εκατομμύριο. Η τωρινή στιγμή είναι πάντα ίδια και όλη σας η ενοχή είναι απλώς μια χαμένη δραστηριότητα.

-              Αξιολογήστε τις πραγματικές συνέπειες της συμπεριφοράς σας. Αντί να ψάχνετε για ένα απόκρυφο συναίσθημα που θα καθορίσει τα «ναι» και τα «όχι» στη ζωή σας, σκεφτείτε αν τ’ αποτελέσματα των πράξεών σας είναι ευχάριστα και παραγωγικά για σας.

-              Δείξτε σ’ αυτούς που υπάρχουν στη ζωή σας και προσπαθούν να σας χειραγωγήσουν με την ενοχή ότι είστε απόλυτα ικανοί να αντιμετωπίσετε την απογοήτευση, που τους προκαλέσατε. Έτσι, αν η μαμά αρχίσει να εφαρμόζει ενοχοποιητική τακτική λέγοντας «Δεν έκανες όπως σου είπα» ή «Εντάξει, θα φέρω εγώ τις καρέκλες, κάτσε εσύ να δεις τηλεόραση», απαντήστε με καινούργιο τρόπο, όπως: «Ωραία, μαμά, αφού θέλεις να το κάνεις` παρ’ όλο που σε πονάει η μέση σου και δεν μπορείς να περιμένεις λίγα λεπτά, φέρε μόνη σου τις καρέκλες. Μάλλον δεν μπορώ να κάνω τίποτε για να σε μεταπείσω». Θα χρειαστεί λίγος καιρός, αλλά τελικά οι άλλοι θα πειστούν κι η συμπεριφορά τους θ’ αρχίσει ν’ αλλάζει όταν δουν ότι δεν μπορούν να σας αναγκάσουν να επιλέξετε την ενοχή. Από τη στιγμή που θα εξουδετερώσετε την ενοχή ο συναισθηματικός έλεγχος που οι άλλοι ασκούν πάνω σας κι η δυνατότητα εκμετάλλευσής σας εξαφανίζονται για πάντα.

-              Κάντε κάτι που ξέρετε πως πρόκειται να προκαλέσει συναισθήματα ενοχής. Πηγαίνετε, για παράδειγμα, να μείνετε σ’ ένα ξενοδοχείο όπου ο γκρουμ σας οδηγεί στο δωμάτιό σας, το οποίο μπορείτε άνετα να βρείτε και μόνοι σας` πείτε του ότι δεν θέλετε να σας συνοδεύσει, μια που έχετε μόνο μια μικρή βαλίτσα. Αν αρνηθεί, πείτε στον ανεπιθύμητο συνοδό σας ότι χάνει το χρόνο του και την ενεργητικότητά του, μια που δεν θα του δώσετε φιλοδώρημα για μια εξυπηρέτηση που δεν χρειάζεστε. Ή πηγαίνετε μια βδομάδα διακοπές μόνοι σας, αν το θέλετε, παρά τις ενοχοποιητικές διαμαρτυρίες των άλλων μελών της οικογένειάς σας. Αυτό το είδος συμπεριφοράς θα σας βοηθήσει ν’ απαλλαγείτε από την πανταχού παρούσα ενοχή που σχεδόν όλο το περιβάλλον σας, σας προτρέπει να επιλέξετε.

-              Ο παρακάτω διάλογος αντιπροσωπεύει μια άσκηση λειτουργικών ρόλων μέσα σε μια ομάδα συμβουλευτικής θεραπείας υπό την καθοδήγησή μου, όπου μια κοπέλα 23 χρονών ερχόταν αντιμέτωπη με τη μητέρα της (το ρόλο της μητέρας έπαιζε ένα άλλο μέλος της ομάδας), επειδή ήθελε να φύγει από το πατρικό σπίτι. Η μητέρα χρησιμοποιούσε κάθε δυνατή αντίδραση πρόκλησης ενοχής για να την κρατήσει κοντά της. Αυτός ο διάλογος ήταν το τελικό αποτέλεσμα μιας ολόκληρης ώρας κατά την οποία η κόρη διδασκόταν πώς να καταρρίψει τα επιχειρήματα ενοχής της μητέρας της.

ΚΟΡΗ: Μητέρα... φεύγω από το σπίτι, ξέρεις... ΜΗΤΕΡΑ: Αν το κάνεις αυτό θ’ αρρωστήσω` ξέρεις καλά πόσο υποφέρω από την καρδιά μου και πόση ανάγκη έχω από τη βοήθειά σου για να παίρνω τα φάρμακά μου.

ΚΟΡΗ: Ασχολείσαι μόνο με την υγεία σου και νομίζεις ότι δεν μπορείς να τα καταφέρεις χωρίς εμένα. ΜΗΤΕΡΑ: Φυσικά και δεν μπορώ. Κοίταξε, ήμουν καλή μαζί σου όλα αυτά τα χρόνια και τώρα σηκώνεσαι και φεύγεις, αφήνοντάς με εδώ να πεθάνω. Αν σκέφτεσαι έτσι για τη μητέρα σου, μπορείς να φύγεις.

ΚΟΡΗ: Πιστεύεις ότι επειδή με βοήθησες όταν ήμουν παιδί, πρέπει να στο ξεπληρώσω μένοντας εδώ και να μη στηριχθώ στον εαυτό μου, να μη γίνω ανεξάρτητη... ΜΗΤΕΡΑ (σφίγγοντας το στήθος της): Μ’ έπιασε κιόλας ταχυπαλμία. Νομίζω ότι θα πεθάνω. Με σκοτώνεις, αυτό ακριβώς κάνεις.

ΚΟΡΗ: Έχεις τίποτε άλλο να μου πεις, προτού πεθάνεις;

Στο διάλογο αυτό η κόρη αρνείται να υποχωρήσει στη φανερά ενοχοποιητική τακτική της μητέρας της. Η κόρη ήταν κυριολεκτικά υποδουλωμένη κι οποιαδήποτε προσπάθεια της ν’ απελευθερωθεί και να είναι ο εαυτός της συναντούσε τις γεμάτες ενοχή κουβέντες της μητέρας της. Η μητέρα ήταν έτοιμη να χρησιμοποιήσει καθετί για να κρατήσει την κόρη της εξαρτημένη και κάτω από τον έλεγχό της κι η κόρη είτε έπρεπε να μάθει ν’ αντιδρά με νέο τρόπο, ή να παραμείνει υποδουλωμένη στη μητέρα της και στην ενοχή της, για το υπόλοιπο της ζωής της. Κοιτάξτε προσεκτικά τις απαντήσεις της κόρης. Όλες αρχίζουν με αναφορές που θεωρούν τη μητέρα υπεύθυνη για τα δικά της συναισθήματα. Λέγοντας της «νομίζεις», «πιστεύεις», κι όχι «νομίζω», «πιστεύω», το δυναμικό της ενοχής ελαχιστοποιείται μεθοδικά.

Αυτή είναι η ενοχή στην κουλτούρα μας, ένα βολικό όργανο χειραγώγησης των άλλων και μια μάταιη σπατάλη χρόνου. Η αγωνία, η άλλη πλευρά του νομίσματος, είναι διαγνωστικά ταυτόσημη με την ενοχή, αλλά επικεντρώνεται αποκλειστικά στο μέλλον και σ’ όλα τα τρομερά πράγματα που πιθανόν να συμβούν.

Wayne Dyer «Οι περιοχές των σφαλμάτων σας» εκδ. Γλάρος

Wayne Dyer Τα ψυχολογικά ανταλλάγματα από την προσκόλλησή σας στο «αίτημα για δικαιοσύνη»

Το τίμημα αυτής της συμπεριφοράς χαρακτηρίζεται από ηττοπάθεια στο βαθμό που σας κρατά προσκολλημένους έξω απ’ την πραγματικότητα, σ’ έναν ανύπαρκτο ονειρικό κόσμο. Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι για τους οποίους εμμένετε σ’ αυτό τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς είναι:

-              Αρέσκεστε στην ιδέα της εντιμότητάς σας. Είναι ένας τρόπος για να νιώθετε ανώτεροι και καλύτεροι. Όσο πιστεύετε ότι η δικαιοσύνη διέπει τα πάντα, προσδίδοντάς της μυθολογικές διαστάσεις, και φροντίζετε να την εφαρμόζετε με ακρίβεια, θεωρείτε τον εαυτό σας περίπου άγιο και ξοδεύετε την τωρινή στιγμή αυτάρεσκα δίχως να τη ζείτε.

-              Δεν αναλαμβάνετε την ευθύνη του εαυτού σας και δικαιολογείτε την ακινητοποίησή σας μεταθέτοντας την ευθύνη στους άλλους ή στα γεγονότα, που δεν είναι δίκαια και σωστά. Δημιουργείτε αποδιοπομπαίους τράγους για την ανικανότητά σας να είστε και να νιώθετε αυτό που επιλέγετε. Κατ' αυτό τον τρόπο μπορείτε ν' αποφύγετε τη διακινδύνευση και το δύσκολο έργο της αλλαγής σας. Όσο η αδικία αποτελεί αιτία για τα προβλήματά σας εσείς δεν θ' αλλάξετε ποτέ, παρά μόνο όταν η αδικία εκλείψει, κάτι που φυσικά δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί.

-              Χρησιμοποιείτε την αδικία για να προσελκύσετε την προσοχή των άλλων και να εξασφαλίσετε τον οίκτο και τη μεμψιμοιρία. Ο κόσμος στάθηκε άδικος για σας και τώρα εσείς κι όλοι οι άλλοι γύρω σας πρέπει να νιώθουν θλίψη. Αυτό είναι ακόμη ένα σπουδαίο τέχνασμα για ν’ αποφύγετε την αλλαγή. Το ενδιαφέρον, ο οίκτος των άλλων και η μεμψιμοιρία είναι η ανταμοιβή σας και τα χρησιμοποιείτε μάλλον για να καθησυχάσετε τον εαυτό σας, παρά για ν’ αναλάβετε τις ευθύνες σας και να εκμηδενίσετε τη συμπεριφορά σύγκρισης με τους άλλους.

-              Δικαιολογείτε κάθε είδους ανήθικη, παράνομη και εσφαλμένη συμπεριφορά, αποδίδοντας στους άλλους την ευθύνη των πράξεών σας. «Αφού οι άλλοι το κάνουν, θα το κάνω κι εγώ». Αυτό είναι ένα βολικό σύστημα εκλογίκευσης οποιασδήποτε συμπεριφοράς.

-              Προσφέρετε μια εντυπωσιακή δικαιολογία στον εαυτό σας για την απραξία σας. «Αφού αυτοί δεν κάνουν τίποτε, δεν θα κάνω ούτε εγώ». Μια έξυπνη δικαιολογία για να είστε πολύ τεμπέληδες, πολύ κουρασμένοι ή πολύ τρομαγμένοι.

-              Σας δίνει ένα εύκολο θέμα για συζήτηση και σας βοηθά ν’ αποφύγετε να μιλήσετε για τον εαυτό σας στους ανθρώπους γύρω σας. Παραπονιέστε για όλες τις αδικίες που υπάρχουν στον κόσμο, για τις οποίες τίποτε δεν γίνεται, έχοντας ως ανταμοιβή το ξόδεμα αυτού του χρόνου κι ίσως την αποφυγή μιας εντιμότερης και πιο ανοιχτής συμπεριφοράς προς τους άλλους.

-              Από τη στιγμή που δέχεστε την έννοια του δικαίου, θα παίρνετε πάντα και δίκαιες αποφάσεις.

-              Μεταχειρίζεστε τους άλλους κι ιδιαίτερα τα παιδιά σας θυμίζοντάς τους ότι θα ’ναι άδικοι απέναντι σας, αν δεν είναι ακριβώς ίδιοι μ’ εσάς κι αν δεν τηρούν με ακρίβεια τα λογιστικά κατάστιχα του «δούναι και λαβείν» στις σχέσεις τους. Ένα έξυπνο μικρό τέχνασμα για να κάνετε ό,τι θέλετε.

-              Δικαιολογείτε την εγκληματική, εκδικητική συμπεριφορά, αφού όλα πρέπει να ’ναι δίκαια. Αυτό είναι ένα τέχνασμα για να αποφεύγετε κάθε είδους εκμεταλλεύσιμη κι άχαρη δραστηριότητα. Η εκδίκηση είναι δικαιολογημένη αφού όλα πρέπει να ’ναι δίκαια και σωστά. Όπως ανταποδίδετε μια χάρη, έτσι πρέπει ν’ ανταποδώσετε και μια κακία.

Αυτό είναι το ψυχολογικό σύστημα υποστήριξης της προσκόλλησής σας στο αίτημα για δικαιοσύνη. Αλλά αυτό το σύστημα δεν είναι ακλόνητο. Παρακάτω παραθέτουμε μερικές μεθόδους για να εκμηδενίσετε αυτές τις σκέψεις και να σαρώσετε τη λαθεμένη ζώνη του αιτήματος για δικαιοσύνη.

Τακτικές εγκατάλειψης της μάταιης εμμονής στη δικαιοσύνη

-              Κάντε έναν κατάλογο σημειώνοντας καθετί που νομίζετε ότι είναι άδικο στον κόσμο. Χρησιμοποιήστε αυτό τον κατάλογο ως οδηγό για αποδοτική προσωπική δραστηριοποίηση. Αναρωτηθείτε: «Οι αδικίες θα σταματήσουν αν εξοργιστώ μαζί τους;» Φυσικά όχι. Επιτιθέμενοι στη λαθεμένη σκέψη που σας εξοργίζει θ’ αρχίσετε να ξεφεύγετε από την παγίδα της δικαιοσύνης.

-              Όταν συλλάβετε τον εαυτό σας να λέει «Θα σου ’κανα ποτέ κάτι τέτοιο;» ή οποιαδήποτε παρόμοια φράση, μετατρέψτε την σε: «Είσαι διαφορετικός από μένα, παρ’ όλο που μου είναι δύσκολο να το αποδεχτώ τώρα». Αυτό μάλλον θ’ ανοίξει παρά θα κλείσει τις διόδους επικοινωνίας ανάμεσα σ’ εσάς και το άλλο πρόσωπο.

-              Αρχίστε να θεωρείτε τη συναισθηματική σας ζωή ανεξάρτητη από οτιδήποτε κάνουν οι υπόλοιποι. Αυτό θα σας απελευθερώσει από τα τραύματα που σας προκαλεί η διαφορετική συμπεριφορά των άλλων.

-              Προσπαθήστε να δείτε κάθε απόφασή σας όχι ως ένα μνημειώδες γεγονός που θ’ αλλάξει τη ζωή σας, αλλά ως μια προοπτική.

Ο Κάρλος Καστανέντα αποκαλεί σοφό άνθρωπο αυτόν που ζει με τη δράση, όχι με τη σκέψη για δράση, ούτε με τη σκέψη σχετικά με το τι θα σκεφτεί όταν θα ολοκληρώσει τη δράση του... Ξέρει ότι η ζωή του θα τελειώσει πολύ σύντομα- ξέρει, επειδή βλέπει, ότι τίποτε δεν είναι σημαντικότερο από οτιδήποτε άλλο... Έτσι, ο άνθρωπος της γνώσης ιδρώνει και λαχανιάζει, κι αν κανείς τον προσέξει, βλέπει έναν καθ' όλα συνηθισμένο άνθρωπο, εκτός του ότι η τρέλα της ζωής του βρίσκεται υπό έλεγχο. Αφού τίποτε δεν είναι σημαντικότερο από οτιδήποτε άλλο, ο άνθρωπος της γνώσης διαλέγει οποιαδήποτε πράξη και δρα σαν να είχε σημασία γι’ αυτόν. Η ελεγχόμενη τρέλα του τού υπαγορεύει πως αυτό που κάνει έχει σημασία και του επιβάλλει να ενεργεί σαν να είχε, παρ’ όλο που ξέρει ότι δεν έχει` έτσι, όταν ολοκληρώνει τη δράση του, αποσύρεται γαλήνιος και καθόλου δεν τον ενδιαφέρει αν οι πράξεις του ήταν καλές ή κακές, αν ήταν επιτυχείς ή όχι».

-              Αντικαταστήστε τη φράση «Δεν είναι δίκαιο» με τις φράσεις «Δυστυχώς», «Θα προτιμούσα...» Έτσι, αντί να επιμένετε να γίνει ο κόσμος κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι, αρχίστε ν’ αποδέχεστε την πραγματικότητα -αλλά όχι αναγκαστικά να την εγκρίνετε.

-              Εκμηδενίστε τις εξωτερικές αναφορές σύγκρισης. Να έχετε δικούς σας στόχους, ανεξάρτητα από το τι κάνουν οι άλλοι. Φροντίστε να είστε αυτό που θέλετε, χωρίς αναφορές στο τι έχουν ή δεν έχουν οι άλλοι.

-              Διορθώστε τον εαυτό σας όταν χρησιμοποιείτε μια φράση όπως: «Πάντα σου τηλεφωνώ όταν πρόκειται ν’ αργήσω, εσύ γιατί δεν κάνεις το ίδιο;» και πείτε «Θα ένιωθα καλύτερα αν μου είχες τηλεφωνήσει». Έτσι παραμερίζετε τη λαθεμένη ιδέα πως ο άλλος έχει τους ίδιους λόγους με σας να σας τηλεφωνεί.

-              Αντί να ξεπληρώνετε τους άλλους στέλνοντάς τους ένα μπουκάλι κρασί ή ένα δώρο ως αντάλλαγμα για μια πρόσκληση σε δείπνο, περιμένετε μέχρι να νιώσετε την ανάγκη να το κάνετε και στείλτε το κρασί μ’ ένα σημείωμα που να λέει: «Επειδή νομίζω ότι είστε σπουδαίος άνθρωπος». Δεν υπάρχει λόγος να γεμίζετε τα κατάστιχά σας με «δούναι και λαβείν», αλλά απλώς κάντε κάτι που θεωρείτε όμορφο κι όχι επειδή το απαιτεί μια ιδιαίτερη στιγμή.

-              Ξοδέψτε το ποσό που θέλετε για να κάνετε ένα δώρο και μην παρασύρεστε από το πόσα ξόδεψαν οι άλλοι για σας. Μη δέχεστε προσκλήσεις που βασίζονται στην υποχρέωση ή στο «σωστό». Αποφασίστε ποιον θα δείτε με βάση εσωτερικά και όχι εξωτερικά πρότυπα.

-              Δημιουργήστε το δικό σας πρότυπο συμπεριφοράς στην οικογένειά σας, που να βασίζεται στη δική σας γνώμη περί σωστού. Φροντίστε ώστε κι οι άλλοι να κάνουν το ίδιο. Προσέξτε όμως να το κάνετε χωρίς να παραβιάζετε τα δικαιώματα των άλλων. Αν επί τρεις συνεχείς ημέρες θέλετε να βγαίνετε έξω, αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβεί επειδή κάποιος πρέπει να προσέχει τα παιδιά, το «δίκαιο» δεν πρέπει να υπεισέλθει στην απόφαση που θα πάρετε. Μπορείτε να βρείτε μια μπέιμπυ-σίτερ, να πάρετε τα παιδιά μαζί σας ή οποιονδήποτε άλλο, αμοιβαία ικανοποιητικό διακανονισμό. Αλλά επαναλαμβάνοντας συνεχώς «δεν είναι δίκαιο» σίγουρα θα αγανακτήσετε και τελικά θα μείνετε σπίτι. Να είστε άνθρωποι της δράσης και να μην περιορίζεστε σε παράπονα. Για κάθε αδικία που υπομένετε υπάρχει μια απόφαση που δεν απαιτεί από σας να ακινητοποιηθείτε κατά κανέναν τρόπο.

-              Θυμηθείτε ότι η εκδίκηση είναι ένας άλλος τρόπος για να σας ελέγχουν οι άλλοι. Ενεργήστε όπως εσείς αποφασίσετε, και όχι οι άλλοι.

Όλα αυτά δεν είναι παρά μόνο μερικές αρχικές προτάσεις που θα σας βοηθήσουν να γίνετε πιο ευτυχισμένοι, απαλλασσόμενοι από την ανάγκη να συγκρίνετε τον εαυτό σας με τους άλλους και να χρησιμοποιείτε την κατάστασή τους ως βαρόμετρο για την ευτυχία σας. Δεν είναι η αδικία που μετρά, αλλά το τι κάνετε εσείς γι’ αυτή. '' Οι περιοχές των σφαλμάτων σας'' εκδ. Γλάρος

Νους

Κοίταζε απλώς, παρατήρησε. Τι είναι ο νους σου;
Τι σημαίνει η λέξη νους; Από τι ακριβώς αποτελείται;
Όλες σου οι εμπειρίες...οι γνώσεις...το παρελθόν...συσσωρευμένα; Αυτός είναι ο νους σου.
Ίσως να έχεις υλιστικό νου, ίσως να έχεις πνευματικό νου,
δεν έχει καθόλου σημασία΄ ο νους είναι νους. Ο πνευματικός νους είναι το ίδιο νους όσο και ο υλιστικός νους. Και εμείς χρειάζεται να πάμε πέρα από τον νου ~ Οσσο~

Πως καταργούμε τον εγωισμό μας

Πως καταργούμε τον εγωισμό μας.
Παραιτήσου από την επιθυμία να έχεις δίκιο
Όταν παραιτείσαι από την επιθυμία να έχεις δίκιο, ισχυροποιείς τον δεσμό σου με την Ύπαρξη. Να θυμάσαι ότι το «Εγώ» είναι ένας αποφασισμένος πολεμιστής. Πολλοί άνθρωποι διαλύουν όμορφες σχέσεις από την προσκόλληση στην επιθυμία να έχουν πάντα δίκιο. Παραιτηθείτε από αυτή την εγωιστική ανάγκη, σταματώντας τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια μιας διαφωνίας και ρωτώντας τον : «Θέλω να έχω δίκιο ή να είμαι ευτυχισμένος ;» Όταν διαλέγεις την ευτυχία, την αγάπη, την πνευματικότητα, η σύνδεση σου με την Ύπαρξη δυναμώνει. Τότε η Υπέρτατη Πηγή ξεκινά να συνεργάζεται μαζί σου στην δημιουργία της ζωής που σκοπεύεις να ζήσεις.
Παραιτήσου από την επιθυμία να είσαι ανώτερος
Η αληθινή αρχοντιά δεν είναι να είσαι καλύτερος από τους άλλους. Είναι να γίνεις καλύτερος από τον παλιό σου εαυτό. Δώσε προσοχή στην δική σου εξέλιξη διατηρώντας σταθερή την επίγνωση ότι κανένας σ’ αυτόν τον πλανήτη δεν είναι καλύτερος από κανέναν άλλο. Όλοι μας απορρέουμε από την ίδια δημιουργική πηγή ζωής. Όλοι έχουμε αποστολή να αντιληφθούμε την σπουδαιότητα της ύπαρξής μας. Ότι χρειαζόμαστε για να διεκπεραιώσουμε το πεπρωμένο μας, μας είναι διαθέσιμο. Δεν μπορείς να προχωρήσεις όταν θεωρείς τον εαυτό σου ανώτερο από τους άλλους. Παραιτήσου από την ανάγκη να αισθάνεσαι ανώτερος βλέποντας την εκδήλωση του Θεού σε όλους. Μην αποτιμάς τους άλλους με βάση την εμφάνιση, τα επιτεύγματα, την περιουσία τους και άλλους εγωιστικούς παράγοντες. Τα αισθήματα υπεροχής οδηγούν σε δυσανασχέτηση, δυσφορία και τελικά σε αισθήματα εχθρότητας προς τους άλλους. Αυτά τα αισθήματα γίνονται το όχημα που σε απομακρύνουν περισσότερο από την Ύπαρξη. Ο αποκομμένος πάντα θα κάνει συγκρίσεις.
Παραιτήσου από την επιθυμία να έχεις περισσότερα αγαθά
Όσα κι αν καταφέρεις ή αποκτήσεις ο εγωισμός θα επιμένει ότι δεν είναι αρκετά. Θα δεις τον εαυτό σου να αγωνίζεται διαρκώς και ποτέ να μη καταφέρνει να φτάσει πουθενά. Η αλήθεια είναι ότι έχεις ήδη φτάσει στον προορισμό σου και είναι καθαρά δική σου επιλογή το πώς θα χρησιμοποιήσεις την κάθε τωρινή σου στιγμή. Από ειρωνεία, μόλις σταματήσεις να επιθυμείς περισσότερα, αυτά που επιθυμούσες έρχονται στη ζωή σου.
Η Υπέρτατη Πηγή είναι απόλυτα ικανοποιημένη με τον εαυτό της. Καθώς παραιτείσαι από την εγωιστική ανάγκη να έχεις περισσότερα, ενώνεσαι με αυτή την Πηγή. Όταν αρχίσεις να εκτιμάς όσα συμβαίνουν γύρω σου αντιλαμβάνεσαι το μάθημα που δίδαξε ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης : «είναι στο δόσιμο που λαμβάνουμε». Επιτρέποντας στην αφθονία να ρέει προς και μέσα από σένα, εναρμονίζεσαι με την Ύπαρξη και εξασφαλίζεις ότι αυτή η ενέργεια θα εξακολουθεί να ρέει
Σταμάτα να αναγνωρίζεις τον εαυτό σου σαν την αιτία των επιτευγμάτων σου
Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο να το κατανοήσεις αν έχεις ταυτίσει τον εαυτό σου με τα επιτεύγματά σου. Ο Θεός συνθέτει όλη τη μουσική, ο Θεός χτίζει όλα τα κτίρια, ο Θεός είναι η πηγή για όλες τις επιτυχίες σου. Ωστόσο μείνε συντονισμένος σ’ αυτή την ιδέα. Όλα προέρχονται από την Πηγή ! Εσύ και η Πηγή είστε ΕΝΑ ! Δεν είσαι αυτό το σώμα και τα κατορθώματά του. Είσαι ο παρατηρητής. Να είσαι ευγνώμων για τις ικανότητες που έχεις συγκεντρώσει. Αλλά να δίνεις όλη την αναγνώριση στην Δύναμη της Πρόθεσης που σε έφερε στην ύπαρξη. Όσο μικρότερη ανάγκη έχεις να αναγνωρίζεις τις επιτυχίες σου και όσο περισσότερο συνδεδεμένος μένεις με την Ύπαρξη τόσο θα πληθαίνουν τα επιτεύγματά σου. Όταν συσχετίζεις τον εαυτό σου με τα επιτεύγματά σου και πιστεύεις ότι μόνο σου καταφέρνεις τα πάντα, τότε απομακρύνεσαι από τη γαλήνη και την χάρη της Υπέρτατης Πηγής.
Παραιτήσου από την ανησυχία να δημιουργήσεις ένα καλό όνομα
Η φήμη σου δεν εξαρτάται μόνο από σένα. Εξαρτάται και από την αντιληπτική ικανότητα των άλλων, όπου εσύ δεν έχεις καθόλου τον έλεγχο. Αν μιλήσεις σε τριάντα ανθρώπους θα αποκτήσεις τριάντα διαφορετικές απόψεις για σένα. Σύνδεση με την Πηγή της Ύπαρξης σημαίνει να ακούσεις την καρδιά σου και να διαμορφώσεις την συμπεριφορά σου, σύμφωνα με αυτό που η εσωτερική σου φωνή σου λέει ότι είναι ο σκοπός σου εδώ. Αν έχεις υπερβολική ανησυχία για το πώς θα σε αξιολογήσουν οι άλλοι, τότε αποσυνδέεσαι από τη δύναμη της πρόθεσης και επιτρέπεις την γνώμη των άλλων να σε οδηγεί. Έτσι λειτουργεί το «εγώ» σου στην πράξη. Είναι μια ψευδαίσθηση που μπαίνει ανάμεσα σε σένα και τη δύναμη της πρόθεσης. Δεν μπορείς να προχωρήσεις αν αποσυνδεθείς από την Πηγή της Δημιουργίας και νομίσεις ότι ο σκοπός σου είναι να αποδείξεις στους άλλους πόσο ισχυρός και ανώτερος είσαι και ξοδεύεις όλη την ενέργεια σου προσπαθώντας να δημιουργήσεις μια μεγάλη φήμη ανάμεσα σε άλλα «εγώ». Κάνε οτιδήποτε σου υπαγορεύει η εσωτερική σου φωνή. Συγκεντρώσου στο σκοπό σου, αποστασιοποιημένος από το αποτέλεσμα και ανέλαβε την ευθύνη για τον χαρακτήρα σου. Άσε τους υπόλοιπους να διαφωνούν για το καλό σου όνομα. Δεν έχει να κάνει με σένα.
Η Άννα από τον Λίβανο. 

https://www.facebook.com/anadromes.seproigoumeneszoes

Το Μονοπάτι της Αγάπης, Το Μονοπάτι του Φόβου Don Miguel Ruiz

ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ παρά ένα όνειρο. Ζούμε σε μια φαντασίωση, όπου όλα όσα πιστεύουμε για τον εαυτό μας είναι αληθινά μόνο για μας.

Η αλήθεια μας δεν είναι αλήθεια για κανέναν άλλο, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών η των γονιών μας. Ας αναλογιστούμε απλώς τι πιστεύουμε εμείς για τον εαυτό μας και τι πιστεύει η μητέρα μας για εμάς.  

Μπορεί να ισχυρίζεται ότι μας ξέρει πολύ καλά, αλλά δεν έχει ιδέα ποιοι είμαστε πράγματι, και αυτό το γνωρίζουμε. Μπορεί να πιστεύουμε ότι ξέρουμε πολύ καλά τη μητέρα μας, αλλά δεν έχουμε ιδέα ποια είναι πραγματικά.  

Στον νου της έχει όλες αυτές τις φαντασιώσεις πού δεν μοιράστηκε ποτέ με κανέναν άλλο. Δεν έχουμε ιδέα τι έχει στον νου της.

Αν εξετάσουμε τη ζωή μας και προσπαθήσουμε να θυμηθούμε τι κάναμε σε ηλικία έντεκα ή δώδεκα ετών, θα διαπιστώσουμε ότι θυμόμαστε μόνο λιγοστά πράγματα, θα θυμόμαστε βεβαίως τα πιο σημαντικά, όπως το όνομά μας, γιατί αυτά τα επαναλαμβάνουμε συνεχώς. Μερικές φορές, όμως, ξεχνάμε το όνομα των παιδιών ή των φίλων μας. Αυτό συμβαίνει γιατί η ζωή μας αποτελείται από όνειρα — πολλά σύντομα όνειρα που μεταβάλλονται διαρκώς.  

Τα όνειρα έχουν την τάση να διαλύονται, και γι' αυτό ξεχνάμε τόσο εύκολα.

Κάθε άνθρωπος έχει ένα προσωπικό όνειρο ζωής και το όνειρο αυτό είναι εντελώς διαφορετικό από αυτά των άλλων.  

Ονειρευόμαστε σύμφωνα με τις πεποιθήσεις μας και τροποποιούμε το όνειρό μας ανάλογα με τον τρόπο που κρίνουμε, ανάλογα με τον τρόπο που θυματοποιούμε τον εαυτό μας.  

Γι' αυτό δύο άνθρωποι δεν μπορούν να έχουν ποτέ το ίδιο όνειρο. Σε μια σχέση, μπορούμε να προσποιηθούμε ότι είμαστε ίδιοι, ότι σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, ονειρευόμαστε κατά τον ίδιο τρόπο, αλλά αυτό δεν μπορεί ποτέ να συμβεί.  

Υπάρχουν δύο ονειρευτές και δύο όνειρα. Κάθε ονειρευτής ονειρεύεται με τον δικό του τρόπο. Γι' αυτό πρέπει να δεχόμαστε τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα σε δύο ονειρευτές’ πρέπει να σεβόμαστε ο ένας το όνειρο του άλλου.

Μπορεί να έχουμε χιλιάδες σχέσεις ταυτόχρονα, αλλά κάθε σχέση υφίσταται μόνο ανάμεσα σε δύο άτομα. Έχω σχέση με κάθε έναν από τους φίλους μου, και η σχέση αυτή υφίσταται ανάμεσα στους δυο μας.

Έχω σχέση με κάθε ένα από τα παιδιά μου, και κάθε σχέση είναι εντελώς διαφορετική από τις άλλες. Ανάλογα με τον τρόπο που ονειρεύονται οι δύο άνθρωποι, χαράσσουν την κατεύθυνση του ονείρου που ονομάζουμε σχέση. Κάθε σχέση μας -με τη Μαμά, τον Μπαμπά, τα αδέλφια, τους φίλους- είναι μοναδική, γιατί ονειρευόμαστε ένα σύντομο όνειρο μαζί. Κάθε σχέση μετατρέπεται σε ζωντανό ον που δημιουργήθηκε από δύο ονειρευτές.

Όπως ακριβώς το σώμα μας αποτελείται από κύτταρα, έτσι και τα όνειρά μας αποτελούνται από συναισθήματα. Υπάρχουν δύο κύριες πηγές συναισθημάτων: η μια είναι ο φόβος και όλα τα συναισθήματα που πηγάζουν από αυτόν’ η άλλη είναι η αγάπη και όλα τα συναισθήματα που πηγάζουν από αυτήν.  

Βιώνουμε και τα δύο συναισθήματα, αλλά αυτό που υπερισχύει στους καθημερινούς ανθρώπους είναι ο φόβος. Θα λέγαμε ότι το φυσιολογικό είδος σχέσης σε αυτό τον κόσμο βασίζεται κατά 95% στον φόβο και κατά 5% στην αγάπη.  

Αυτό μπορεί να αλλάξει, βέβαια, ανάλογα με τους ανθρώπους, αλλά ακόμα και αν ο φόβος αναλογεί στο 60% και η αγάπη στο 40%, και πάλι η σχέση βασίζεται στον φόβο.

Για να κατανοήσουμε αυτά τα συναισθήματα, θα ήταν καλύτερα να περιγράψουμε ορισμένα χαρακτηριστικά της αγάπης και του φόβου, τα οποία εγώ αποκαλώ «το μονοπάτι της αγάπης» και «το μονοπάτι του φόβου».  

Τα δύο αυτά μονοπάτια αποτελούν απλώς σημεία αναφοράς για να δούμε πώς ζούμε τη ζωή μας. Ο διαχωρισμός αυτός γίνεται για να μπορέσει ο λογικός νους να καταλάβει και να αποκτήσει τον έλεγχο των επιλογών του.  

Ας δούμε κάποια από τα χαρακτηριστικά της αγάπης και του φόβου.

Η αγάπη δεν δημιουργεί υποχρεώσεις. Ο φόβος, αντίθετα, κατακλύζεται από υποχρεώσεις.  

Στο μονοπάτι του φόβου, ότι κάνουμε οφείλεται στο ότι είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε και περιμένουμε και από τους άλλους να κάνουν κάτι επειδή είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν.  

Είμαστε υποχρεωμένοι και μόλις πρέπει να κάνουμε κάτι, αρχίζουμε να αντιστεκόμαστε. Όσο περισσότερο αντιστεκόμαστε, τόσο περισσότερο υποφέρουμε. Αργά ή γρήγορα, προσπαθούμε να αποφύγουμε τις υποχρεώσεις μας.  

Από την άλλη πλευρά, με την αγάπη δεν χρειάζεται να προβάλλουμε αντιστάσεις. Ό,τι κάνουμε, το κάνουμε γιατί το θέλουμε. Γίνεται ευχαρίστηση’ είναι σαν παιχνίδι και το διασκεδάζουμε.

Η αγάπη δεν δημιουργεί προσδοκίες. Ο φόβος είναι γεμάτος προσδοκίες. Με τον φόβο κάνουμε πράγματα γιατί θεωρούμε ότι είμαστε υποχρεωμένοι να τα κάνουμε και περιμένουμε ότι και οι άλλοι θα κάνουν το ίδιο. Γι' αυτό μάς πληγώνει, ενώ η αγάπη όχι. Περιμένουμε κάτι και αν δεν συμβεί, νιώθουμε πληγωμένοι — είναι άδικο.  

Κατηγορούμε τους άλλους που δεν εκπλήρωσαν τις προσδοκίες μας.  

Όταν αγαπάμε, δεν έχουμε προσδοκίες’ κάνουμε κάτι γιατί το θέλουμε, και αν και οι άλλοι το κάνουν ή δεν το κάνουν είναι γιατί το θέλουν ή δεν το θέλουν, και κανείς δεν παίρνει τίποτα προσωπικά.  

Όταν δεν περιμένουμε να συμβεί κάτι, και όντως δεν συμβεί, δεν έχει σημασία. Δεν αισθανόμαστε πληγωμένοι, επειδή ό,τι και να συμβεί δεν έχουμε πρόβλημα. Γι' αυτό και τίποτα σχεδόν δεν μπορεί να μας πληγώσει όταν είμαστε ερωτευμένοι.  

Δεν περιμένουμε από τον αγαπημένο μας να κάνει κάτι και δεν έχουμε υποχρεώσεις.

Η αγάπη βασίζεται στον σεβασμό.  

Ο φόβος δεν σέβεται τίποτα, ούτε καν τον ίδιο τον φόβο.  

Αν σας λυπάμαι,  σημαίνει ότι δεν σας σέβομαι. Δεν είστε σε θέση να κάνετε τις δικές σας επιλογές. Όταν πρέπει να επιλέξω εγώ για εσάς, τη στιγμή εκείνη δεν σας σέβομαι.  

Αν δεν σας σέβομαι, προσπαθώ να σας ελέγξω. Τις περισσότερες φορές, όταν λέμε στα παιδιά μας πώς να ζήσουν τη ζωή τους, είναι γιατί δεν τα σεβόμαστε. Τα λυπόμαστε και προσπαθούμε να κάνουμε γι' αυτά ό,τι θα έπρεπε να κάνουν εκείνα για τον εαυτό τους. Όταν δεν σέβομαι τον εαυτό μου, τον λυπάμαι και αισθάνομαι ότι δεν είμαι αρκετά καλός για να τα καταφέρω σε αυτό τον κόσμο. Πώς ξέρετε ότι δεν σέβεστε τον εαυτό σας;  

Όταν λέτε: «Εγώ ο καημένος, δεν είμαι αρκετά δυνατός, δεν είμαι αρκετά έξυπνος, δεν είμαι αρκετά όμορφος, δεν μπορώ να τα καταφέρω».  

Η μεμψιμοιρία πηγάζει από την έλλειψη σεβασμού.

Η αγάπη είναι αδίστακτη’ δεν λυπάται κανέναν, έχει όμως συμπόνια. Ο φόβος είναι γεμάτος οίκτο’ λυπάται τους πάντες. Λυπάστε κάποιον όταν δεν τον σέβεστε, όταν θεωρείτε ότι δεν είναι αρκετά δυνατός για να τα καταφέρει. Από την άλλη πλευρά, η αγάπη σέβεται. Αγαπάμε κάποιον και ξέρουμε ότι μπορεί να τα καταφέρει. Ξέρουμε ότι είναι αρκετά δυνατός, αρκετά έξυπνος, αρκετά καλός και ικανός να κάνει τις δικές του επιλογές. Δεν χρειάζεται να επιλέξουμε εμείς γι' αυτόν. Είναι σε θέση να τα καταφέρει μόνος του. Αν πέσει, μπορούμε να του δώσουμε το χέρι μας, να τον βοηθήσουμε να σηκωθεί και να του πούμε: «Μπορείς να το κάνεις, προχώρα». Αυτό είναι συμπόνια και διαφέρει από τον οίκτο. Η συμπόνια πηγάζει από τον σεβασμό και την αγάπη’ ο οίκτος από την έλλειψη σεβασμού και τον φόβο.

Η αγάπη είναι απολύτως υπεύθυνη. Ο φόβος αποφεύγει την ευθύνη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι άμοιρος ευθυνών. Το να προσπαθούμε να αποφύγουμε την ευθύνη είναι ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που κάνουμε, επειδή κάθε πράξη έχει συνέπειες.

Όλα όσα σκεφτόμαστε και όλα όσα κάνουμε έχουν συνέπειες. Με κάθε επιλογή, έχουμε μια έκβαση ή μια αντίδραση. Αν δεν επιλέξουμε, έχουμε πάλι μια έκβαση ή μια αντίδραση. Θα υποστούμε τις συνέπειες των πράξεων μας με τον έναν τρόπο ή με τον άλλον. Γι' αυτό κάθε άνθρωπος είναι εξ ολοκλήρου υπεύθυνος για τις πράξεις του, ακόμα και αν δεν το επιθυμεί. Ίσως κάποιος άλλος να προσπαθήσει να πληρώσει για τα δικά μας λάθη, αλλά γι' αυτά θα πληρώσουμε και εμείς ούτως ή άλλως, και τότε θα τα πληρώσουμε διπλά.  

Όταν οι άλλοι προσπαθούν να είναι υπεύθυνοι για εμάς, αυτό που δημιουργείται τελικά είναι ένα μεγαλύτερο δράμα.

 

Η αγάπη γεννά ευγένεια και ο φόβος σκληρότητα. Με τον φόβο είμαστε πάντοτε γεμάτοι υποχρεώσεις και προσδοκίες, δεν έχουμε σεβασμό, αποφεύγουμε την ευθύνη και αισθανόμαστε οίκτο. Πώς μπορούμε να νιώσουμε καλά όταν υποφέρουμε από τόσο μεγάλο φόβο; Νιώθουμε ότι είμαστε θύματα: αισθανόμαστε θυμό, θλίψη, ζήλια, προδοσία.

Ο θυμός δεν είναι παρά φόβος κρυμμένος πίσω από ένα προσωπείο.  

Η θλίψη είναι φόβος κρυμμένος πίσω από ένα προσωπείο.  

Η ζήλια είναι φόβος κρυμμένος πίσω από ένα προσωπείο.  

Με όλα αυτά τα συναισθήματα που πηγάζουν από τον φόβο και προκαλούν πόνο, μπορούμε μόνο να προσποιούμαστε ότι είμαστε ευγενικοί.

Στην πραγματικότητα, δεν είμαστε ευγενικοί, γιατί δεν αισθανόμαστε καλά, δεν είμαστε ευτυχισμένοι. Αν ακολουθείτε το μονοπάτι της αγάπης, δεν έχετε υποχρεώσεις ούτε προσδοκίες. Δεν λυπάστε τον εαυτό σας ή τον σύντροφό σας. Όλα σας πάνε καλά και γι αυτό ένα χαμόγελο είναι μόνιμα ζωγραφισμένο στο πρόσωπο σας. Αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας και, επειδή είστε ευτυχισμένοι, είστε και ευγενικοί. Η αγάπη είναι πάντοτε ευγενική, και αυτή η ευγένεια σας κάνει γενναιόδωρους και ανοίγει όλες τις πόρτες. Η αγάπη είναι γενναιόδωρη. Ο φόβος είναι εγωιστής’ τα πάντα αφορούν εμένα και μόνον εμένα. Ο εγωισμός κλείνει όλες τις πόρτες.

Η αγάπη, σε αντίθεση με τον φόβο, δεν θέτει όρους. Στο μονοπάτι του φόβου, αγαπάμε κάποιον αν μας αφήσει να τον ελέγχουμε, αν είναι καλός μαζί μας, αν ταιριάζει στην εικόνα που έχουμε φτιάξει γι αυτόν. Δημιουργούμε μια εικόνα τού πώς θα πρέπει να είναι και επειδή δεν είναι και δεν θα γίνει ποτέ αυτή η εικόνα, τον κρίνουμε και τον βρίσκουμε ένοχο. Πολλές φορές, μάλιστα, ντρεπόμαστε γι' αυτόν επειδή δεν είναι αυτό που θα θέλαμε. Αν δεν ταιριάζει στην εικόνα που έχουμε δημιουργήσει, μας φέρνει σε δύσκολη θέση, μας ενοχλεί, δεν έχουμε καθόλου υπομονή μαζί του. Απλώς προσποιούμαστε ότι είμαστε ευγενικοί. Στο μονοπάτι της αγάπης, δεν υπάρχουν αν, δεν υπάρχουν όροι. Αγαπάμε κάποιον χωρίς λόγο, χωρίς δικαιολογία. Τον αγαπάμε όπως είναι και είναι ελεύθερος να είναι ο εαυτός του. Αν δεν μας αρέσει όπως είναι, τότε καλύτερα να είμαστε με κάποιον άλλο που μας αρέσει. Δεν έχουμε το δικαίωμα να αλλάξουμε κανέναν, και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας αλλάξει.

Αν πρόκειται να αλλάξουμε, θα το κάνουμε επειδή το θέλουμε, επειδή θέλουμε να πάψουμε να υποφέρουμε.

Οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν ολόκληρη τη ζωή τους στο μονοπάτι του φόβου. Διατηρούν μια σχέση επειδή αισθάνονται ότι έτσι πρέπει. Διατηρούν μια σχέση, γεμάτοι προσδοκίες τόσο για τον σύντροφο όσο και για τον εαυτό τους. Οι διάφορες δραματικές καταστάσεις και ο πόνος απορρέουν από το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε διαύλους επικοινωνίας που υπήρχαν προτού γεννηθούμε.  

Οι άνθρωποι γίνονται κριτές και θύματα, κουτσομπολεύουν ο ένας τον άλλον, κουτσομπολεύουν με τους φίλους τους, κουτσομπολεύουν στα μπαρ.  

Σπέρνουν μίσος ανάμεσα στα μέλη της οικογένειάς τους.  

Συσσωρεύουν συναισθηματικό δηλητήριο και το μεταδίδουν στα παιδιά τους. «Κοίταξε τον πατέρα σου, κοίταξε τι μου έκανε. Μη γίνεις σαν τον πατέρα σου. Όλοι οι άνδρες είναι ίδιοι’ όλες οι γυναίκες είναι ίδιες». Αυτό κάνουμε με τους ανθρώπους που αγαπάμε πολύ — με τα παιδιά, τους φίλους, τους συντρόφους μας.

Στο μονοπάτι του φόβου υπάρχουν τόσοι όροι, προσδοκίες και υποχρεώσεις που διαμορφώνουμε ένα πλήθος κανόνων μόνο και μόνο για να προστατευτούμε από τον συναισθηματικό πόνο, όταν στην πραγματικότητα δεν θα έπρεπε να υπάρχουν κανόνες. Οι κανόνες αυτοί επηρεάζουν την ποιότητα των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ μας επειδή όταν φοβόμαστε λέμε ψέματα. Αν προσδοκάτε από μένα να έχω μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, τότε νιώθω την υποχρέωση να φέρομαι κατ' αυτόν τον τρόπο.  

Στην πραγματικότητα, δεν είμαι αυτό που θα θέλατε. Αν φερθώ με ειλικρίνεια και δείξω τον πραγματικό μου εαυτό, αυτό θα σας πληγώσει και θα θυμώσετε. Τότε θα σας πω ψέματα, γιατί φοβάμαι την κρίση σας. Φοβάμαι ότι θα με κατηγορήσετε, θα με βρείτε ένοχη και θα με τιμωρήσετε. Και κάθε φορά που θα το θυμάστε, θα με τιμωρείτε ξανά και ξανά για το ίδιο λάθος.

Στο μονοπάτι της αγάπης υπάρχει δικαιοσύνη. Αν κάνετε ένα λάθος, πληρώνετε μόνο μια φορά γι' αυτό και αν αγαπάτε αληθινά τον εαυτό σας, μαθαίνετε από αυτό το λάθος. Στο μονοπάτι του φόβου δεν υπάρχει δικαιοσύνη. Αναγκάζετε τον εαυτό σας να πληρώσει χίλιες φορές για το ίδιο λάθος. Αναγκάζετε τον σύντροφο ή τον φίλο σας να πληρώσει χίλιες φορές για το ίδιο λάθος. Αυτό δημιουργεί μια αίσθηση αδικίας και ανοίγει πολλές συναισθηματικές πληγές. Με αυτόν τον τρόπο, φυσικά, προκαλούμε οι ίδιοι την αποτυχία μας. Οι άνθρωποι δημιουργούν δράματα για τα πάντα, ακόμα και για κάτι πολύ απλό και ασήμαντο. Συναντάμε αυτά τα δράματα σε φυσιολογικές σχέσεις στην κόλαση, γιατί τα ζευγάρια ακολουθούν το μονοπάτι του φόβου.

Σε κάθε σχέση υπάρχουν δύο μισά: το ένα είστε εσείς και το άλλο ο γιος, η κόρη, ο πατέρας, η μητέρα, οι φίλοι ή ο σύντροφος σας.

Εσείς είστε υπεύθυνοι μόνο για το δικό σας μισό. Δεν έχει σημασία πόσο οικεία νιώθετε ή πόσο δυνατά νομίζετε ότι αγαπάτε’ δεν μπορείτε να είστε υπεύθυνοι για όσα υπάρχουν στο κεφάλι ενός άλλου ατόμου. Δεν μπορείτε ποτέ να γνωρίζετε τι αισθάνεται, τι πιστεύει ή τις υποθέσεις που κάνει. Δεν γνωρίζετε τίποτα γι αυτό το άτομο. Αυτή είναι η αλήθεια, αλλά τι κάνουμε; Προσπαθούμε να είμαστε υπεύθυνοι για το άλλο μισό και γι' αυτό το λόγο οι σχέσεις στην κόλαση βασίζονται στον φόβο, το δράμα και τον πόλεμο για την απόκτηση ελέγχου.

Αν βρισκόμαστε σε πόλεμο για την απόκτηση ελέγχου, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει σεβασμός. Η αλήθεια είναι ότι δεν αγαπάμε. Πρόκειται για εγωισμό και όχι για αγάπη’ θέλουμε να πάρουμε τις μικρές δόσεις που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά.

Όταν δεν υπάρχει σεβασμός, βρισκόμαστε σε πόλεμο για την απόκτηση ελέγχου, γιατί ο ένας αισθάνεται υπεύθυνος για τον άλλον. Πρέπει να ελέγχουμε τον άλλον, γιατί δεν τον σεβόμαστε. Πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι για τον άλλον, γιατί ό,τι του συμβεί θα πληγώσει εμάς και θέλουμε να αποφύγουμε τον πόνο. Στη συνέχεια, αν δούμε ότι δεν "είναι υπεύθυνος’’, θα του το χτυπάμε συνεχώς για να τον κάνουμε να γίνει υπεύθυνος’ "υπεύθυνος", όμως, κατά τη δική μας άποψη, που δεν είναι πάντα και η σωστή.

Αυτό συμβαίνει όταν ακολουθούμε το μονοπάτι του φόβου. Επειδή δεν υπάρχει σεβασμός, συμπεριφερόμαστε στον άλλον σαν να μην είναι αρκετά καλός ή αρκετά έξυπνος για να διακρίνει τι είναι ή τι δεν είναι καλό γι' αυτόν. Υποθέτουμε ότι δεν είναι αρκετά δυνατός για να αντιμετωπίσει κάποιες καταστάσεις και να φροντίσει τον εαυτό του. Πρέπει να πάρουμε τον έλεγχο και λέμε: «Άσε να το κάνω εγώ αντί για σένα» ή «Μην το κάνεις αυτό». Προσπαθούμε να καταπνίξουμε το δικό του μισό από τη σχέση και να πάρουμε εξ ολοκλήρου τον έλεγχο. Αν πάρουμε τον έλεγχο ολόκληρης της σχέσης, τότε πώς συμμετέχει το άλλο άτομο;

Με το άλλο μισό μπορούμε να μοιραστούμε, να διασκεδάσουμε, να δημιουργήσουμε το πιο όμορφο όνειρο. Αλλά το άλλο μισό έχει φτιάξει το δικό του όνειρο, τη δική του βούληση, και αυτό το όνειρο δεν μπορούμε ποτέ να το ελέγξουμε, όσο σκληρά και αν προσπαθούμε. Τότε, έχουμε μια επιλογή: μπορούμε να προκαλέσουμε συγκρούσεις και πόλεμο για την απόκτηση ελέγχου ή να γίνουμε συμπαίκτες. Οι συμπαίκτες παίζουν μαζί και ποτέ ο ένας ενάντια στον άλλον.

Αν παίζετε τένις με έναν παρτενέρ, αποτελείτε ομάδα και ποτέ δεν παίζετε ο ένας εναντίον του άλλου, ποτέ. Ακόμα και αν παίζετε με διαφορετικό τρόπο, έχετε τον ίδιο στόχο: να διασκεδάσετε μαζί, να παίξετε μαζί, να είστε συμπαίκτες. Αν ο παρτενέρ σας θέλει να ελέγχει το παιχνίδι σας και λέει: «Όχι, μην παίζεις έτσι, παίξε με αυτό τον τρόπο. Όχι, δεν το κάνεις σωστά», δεν πρόκειται να διασκεδάσετε. Τελικά, θα καταλήξετε να μη θέλετε πια να παίζετε μαζί του. Αντί να είστε ομάδα, εκείνος , θέλει να ελέγχει το τρόπο με τον οποίο παίζετε. Και χωρίς ομαδικό πνεύμα θα βρίσκεστε συνέχεια σε σύγκρουση. Αν αντιμετωπίσετε την ερωτική σας σχέση ως ομάδα,  όλα θα αρχίσουν να βελτιώνονται. Σε μία σχέση, όπως και σε ένα παιχνίδι, δεν έχει σημασία η νίκη ή η ήττα. Παίζετε γιατί θέλετε να διασκεδάσετε.

Στο μονοπάτι της αγάπης, δίνουμε περισσότερα από όσα παίρνουμε. Και φυσικά, αγαπάμε τόσο τον εαυτό μας που δεν επιτρέπουμε σε ιδιοτελείς ανθρώπους να μας εκμεταλλευτούν. Δεν επιζητούμε εκδίκηση, αλλά είμαστε σαφείς στην επικοινωνία μας. Μπορούμε να πούμε:

«Δεν μου αρέσει όταν προσπαθείς να με εκμεταλλευτείς, όταν δεν με σέβεσαι, όταν μου φέρεσαι με αγένεια. Δεν έχω ανάγκη κάποιον να με κακοποιεί λεκτικά, συναισθηματικά, σωματικά. Δεν θέλω να σε ακούω να βρίζεις συνεχώς. Όχι επειδή είμαι καλύτερος από σένα, αλλά επειδή αγαπώ την ομορφιά. Μου αρέσει να γελάω, να διασκεδάζω, νααγαπάω. Δεν είμαι εγωιστής, απλώς δεν χρειάζομαι ένα μεγάλο θύμα στο πλάι μου. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν σε αγαπάω, αλλά δεν μπορώ να αναλάβω την ευθύνη για το δικό σου όνειρο. Μια σχέση μαζί μου θα δυσκολέψει πολύ το Παράσιτό σου, γιατί δεν πρόκειται να αντιδράσω καθόλου στις ανοησίες σου». Αυτό δεν είναι εγωισμός’ είναι αγάπη για τον εαυτό μας. Ο εγωισμός, ο έλεγχος και ο φόβος καταστρέφουν κάθε σχέση. Η γενναιοδωρία, η ελευθερία και η αγάπη δημιουργούν την πιο όμορφη σχέση: ένα ειδύλλιο που συνεχώς εξελίσσεται.

Το να τελειοποιήσουμε μια σχέση εξαρτάται μόνο από εμάς. Το πρώτο βήμα είναι να αποκτήσουμε επίγνωση, να κατανοήσουμε ότι ο καθένας ονειρεύεται το δικό του όνειρο. Μόλις το κατορθώσουμε αυτό, μπορούμε να είμαστε υπεύθυνοι για το δικό μας μισό της σχέσης -τον εαυτό μας- και να το ελέγξουμε με ευκολία. Αν έχουμε σεβασμό, γνωρίζουμε ότι ο σύντροφος μας, ο φίλος, ο γιος ή η μητέρα μας είναι απολύτως υπεύθυνοι για το δικό τους μισό. Αν σεβόμαστε το άλλο μισό, θα υπάρχει πάντα ειρήνη μέσα στη σχέση.

Στη συνέχεια, αν γνωρίζουμε τι είναι αγάπη και τι φόβος, αποκτούμε επίγνωση του τρόπου με τον οποίο εκφράζουμε το όνειρο μας στους άλλους. Η ποιότητα έκφρασης εξαρτάται από τις επιλογές που κάνουμε κάθε στιγμή, από το αν συντονίζουμε το συναισθηματικό μας σώμα στην αγάπη ή στον φόβο. Αν ανακαλύψετε ότι ακολουθείτε το μονοπάτι του φόβου, απλώς και μόνο έχοντας αυτή την επίγνωση μπορείτε να μεταθέσετε την προσοχή σας στο μονοπάτι της αγάπης. Απλώς και μόνο βλέποντας πού βρίσκεστε, απλώς και μόνο μετατοπίζοντας την προσοχή σας, τα πάντα γύρω σας θα αλλάξουν.

Τελικά, αν συνειδητοποιήσετε ότι κανένας άλλος δεν μπορεί να σας κάνει ευτυχισμένους και ότι η ευτυχία είναι αποτέλεσμα της αγάπης που πηγάζει από μέσα σας, τότε θα κατανοήσετε τη σπουδαιότερη διδασκαλία, την Επίτευξη της Αγάπης.

Μπορούμε να μιλάμε για την αγάπη και να γράφουμε χιλιάδες βιβλία σχετικά με αυτήν, αλλά η αγάπη είναι εντελώς διαφορετική για τον καθένα μας, γιατί είναι κάτι που πρέπει να το βιώσουμε. Η αγάπη δεν είναι μια αφηρημένη έννοια’ έχει να κάνει με τη δράση. Η αγάπη εν δράσει μόνο ευτυχία μπορεί να προκαλέσει. Ο φόβος εν δράσει, αντίθετα, φέρνει μόνο πόνο.

Ο μόνος δρόμος για να οδηγηθούμε στην επίτευξη της αγάπης είναι μέσω της εξάσκησης. Δεν χρειάζεται να δικαιολογείτε ή να εξηγείτε την αγάπη σας’ μόνο να την εξασκείτε χρειάζεται. Η εξάσκηση φέρνει την επίτευξη.

πηγη: 7 Ομόκεντροι Κύκλοι Αυτογνωσίας