Ότι βλέπετε ‘η ακούτε αυτή τη στιγμή δεν είναι παρά ένα όνειρο. Αυτή τη στιγμή δεν κάνετε άλλο από το να ονειρεύεστε. Ονειρεύεστε με ταν εγκέφαλό σας σε εγρήγορση.
Η βασική λειτουργία του νου είναι να ονειρεύεται, πράγμα που κάνει είκοσι τέσσερις ώρες την ημέρα. Ονειρεύεται όταν ο εγκέφαλος είναι σε εγρήγορση, ονειρεύεται κι όταν ο εγκέφαλος κοιμάται. Η διαφορά είναι πως όταν ο εγκέφαλος βρίσκεται σε εγρήγορση, υπάρχει ένα υλικό πλαίσιο το οποίο μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα με γραμμικό τρόπο. ‘Όταν κοιμόμαστε, δεν υπάρχει πια αυτό το πλαίσιο και το όνειρο έχει την τάση να μεταβάλλεται διαρκώς.
Οι άνθρωποι ονειρεύονται ασταμάτητα. Προτού γεννηθούμε εμείς, εκείνοι που ήρθαν πριν από μας έπλασαν ένα μεγάλο εξωτερικό όνειρο — αυτό που θα ονομάσουμε κοινωνικό όνειρο ή όνειρο τον πλανήτη. Το όνειρο του πλανήτη είναι το συλλογικό όνειρο δισεκατομμυρίων μικρότερων, προσωπικών ονείρων, που όλα μαζί συνθέτουν το όνειρο μιας οικογένειας, το όνειρο μιας κοινότητας, μιας πόλης, μιας χώρας και τέλος το όνειρο ολόκληρης της ανθρωπότητας. Το όνειρο του πλανήτη περιλαμβάνει όλες τις αρχές της κοινωνίας, όλα τα πιστεύω, τους νόμους, τις θρησκείες της, τους διαφορετικούς της πολιτισμούς και έθιμα, τις κυβερνήσεις, τα σχολεία, τα κοινωνικά γεγονότα και τις γιορτές της.
Γεννιόμαστε με την ικανότητα να ονειρευόμαστε κι εκείνοι που μας έφεραν στον κόσμο μάς διδάσκουν να ονειρευόμαστε όπως ονειρεύεται όλη η κοινωνία. Το εξωτερικό όνειρο έχει αμέτρητους κανόνες κι όταν ένα παιδί γεννιέται, αγκιστρώνουμε την προσοχή του σε αυτούς και τους χαράζουμε έναν έναν στο μυαλό του. Το εξωτερικό όνειρο χρησιμοποιεί τη Μαμά και τον Μπαμπά, την εκπαίδευση και τη θρησκεία για να μας μάθει πώς να ονειρευόμαστε.
Η προσοχή δεν είναι παρά η ικανότητα μας να διακρίνουμε εκείνο που θέλουμε να αντιληφθούμε και να εστιάζουμε σε αυτό το ενδιαφέρον μας. Ενώ έχουμε τη δυνατότητα να αντιληφθούμε εκατομμύρια πράγματα ταυτόχρονα, χρησιμοποιούμε την προσοχή μας για να κρατήσουμε στο προσκήνιο του νου μονάχα ό,τι θέλουμε να αντιληφθούμε. Οι ενήλικοι που μας περιέβαλλαν όταν ήμαστε παιδιά αιχμαλώτισαν την προσοχή μας και τροφοδότησαν με δεδομένα το μυαλό μας με τη μέθοδο της επανάληψης. ΄Έτσι μάθαμε ό,τι γνωρίζουμε.
Χρησιμοποιώντας την προσοχή μας, διδαχτήκαμε μια ολοκληρωμένη πραγματικότητα, ένα ολοκληρωμένο όνειρο. Μάθαμε πώς να συμπεριφερόμαστε μέσα στην κοινωνία — μάθαμε σε τι να πιστεύουμε και σε τι όχι — μάθαμε τι είναι αποδεκτό και τι όχι, τι είναι καλό και τι είναι κακό, τι είναι ωραίο και τι άσχημο, τι είναι σωστό και τι λάθος. Όλη αυτή η γνώση, όλοι αυτοί οι κανόνες και οι τρόποι επιβίωσης μέσα στον κόσμο μάς κληροδοτήθηκαν.
‘Οταν πηγαίνουμε στο σχολείο, καθόμαστε στο θρανίο μας κι εστιάζουμε την προσοχή μας στα λόγια του δασκάλου. Όταν πηγαίνουμε στην εκκλησία, εστιάζουμε την προσοχή μας στα λόγια του ιερέα. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με τους γονείς και τα αδέλφια μας: προσπαθούν όλοι να τραβήξουν και να διατηρήσουν την προσοχή μας. Επίσης, διδασκόμαστε να τραβάμε την προσοχή άλλων ανθρώπων κι αναπτύσσουμε μια ανάγκη για προσοχή, που μπορεί να γίνει ιδιαίτερα ανταγωνιστική. Τα παιδιά συναγωνίζονται ποιο θα κερδίσει την προσοχή των γονιών, των δασκάλων, των φίλων τους. «Κοίτα με! Κοίτα τι κάνω! Είμαι εδώ!» Η ανάγκη για προσοχή συνεχίζεται κι εντείνεται, καθώς μεγαλώνουμε.
Το εξωτερικό όνειρο συλλαμβάνει την προσοχή μας και μας διδάσκει σε τι να πιστεύουμε, ξεκινώντας από την ίδια τη γλώσσα που μιλάμε. Η γλώσσα είναι ο κώδικας συνεννόησης και επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Το κάθε γράμμα, η κάθε λέξη σε κάθε γλώσσα αποτελεί μια σύμβαση. Αυτή είναι η σελίδα ενός βιβλίου: η λέξη σελίδα είναι μια σύμβαση που όλοι δεχόμαστε. Από τη στιγμή που κατανοούμε τον κώδικα, η προσοχή μας έχει αγκιστρωθεί και η ενέργεια μεταφέρεται από το ένα άτομο στο άλλο.
Δεν ήταν επιλογή σας να μιλάτε ελληνικά. Δεν επιλέξατε εσείς τη θρησκεία ή τις ηθικές σας αξίες: προϋπήρχαν της γέννησής σας. Ποτέ δεν μας δόθηκε η ευκαιρία να διαλέξουμε σε τι να πιστέψουμε και σε τι όχι. Ποτέ δεν επιλέξαμε την παραμικρή από αυτές τις συμβάσεις. Ούτε καν το όνομά μας δεν επιλέξαμε οι ίδιοι.
Ως παιδιά, δεν είχαμε την ευκαιρία να επιλέξουμε τα πιστεύω μας, αλλά συμφωνήσαμε με τα δεδομένα που μας μεταβίβαζε το όνειρο του πλανήτη μέσω άλλων ανθρώπων. Ο μόνος τρόπος αποθήκευσης πληροφοριών είναι διά της συμφωνίας. Το εξωτερικό όνειρο μπορεί να τραβάει την προσοχή μας, αν όμως δεν συμφωνούμε, δεν αποθηκεύουμε τη συγκεκριμένη πληροφορία που μας στέλνει. Από τη στιγμή που Θα συμφωνήσουμε, αποκτάμε την πίστη.
Πίστη σημαίνει να αποδέχεσαι μια ιδέα άνευ όρων.
‘Ετσι γίνεται η εκπαίδευσή μας όταν είμαστε παιδιά, εφόσον τα παιδιά πιστεύουν ό,τι τους λένε οι μεγάλοι. Εμείς συμφωνούμε μαζί τους και η πίστη μας είναι τόσο ισχυρή ώστε στηρίζει ολόκληρο το όνειρο της ζωής μας. Δεν επιλέξαμε εμείς αυτά τα Πιστεύω και ίσως να επαναστατήσαμε προς στιγμήν, αλλά δεν ήμαστε αρκετά δυνατοί για να αναδειχθούμε νικητές σε αυτή την ανταρσία. Το αποτέλεσμα είναι η ηθελημένη παράδοσή μας σε αυτά τα πιστεύω.
Αυτή τη διαδικασία εγώ την ονομάζω εξημέρωση της ανθρωπότητας. Και μέσω αυτής της εξημέρωσης, μαθαίνουμε πώς να ζούμε και πώς να ονειρευόμαστε.
Η ανθρώπινη εξημέρωση συνεπάγεται την τροφοδοσία πληροφοριών από το εξωτερικό στο εσωτερικό όνειρο, δημιουργώντας έτσι ένα ακέραιο σύστημα πεποιθήσεων.
Το παιδί μαθαίνει πρώτα τα ονόματα των πραγμάτων: Μαμά, μπαμπάς, γάλα, μπουκάλι. Μέρα με τη μέρα, στο σπίτι, στο σχολείο, στην εκκλησία και από την τηλεόραση, διδασκόμαστε πώς να ζούμε και ποιος τρόπος συμπεριφοράς είναι ο αποδεκτός. Το εξωτερικό όνειρο μάς μαθαίνει πώς να είμαστε άνθρωποι. ‘Εχουμε σχηματίσει μια συγκεκριμένη εικόνα του τι είναι “γυναίκα” και τι “άνδρας”. Μαθαίνουμε επίσης πώς να κρίνουμε: ασκούμε κριτική στον εαυτό μας, στον πλησίον μας, στους άλλους.
Τα παιδιά εξημερώνονται όπως ακριβώς εξημερώνεται ένας σκύλος, μία γάτα ή οποιοδήποτε άλλο ζωάκι. Για να εκπαιδεύσουμε ένα σκυλί, το τιμωρούμε και το ανταμείβουμε, ανάλογα με αυτό που κάνει. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο εκπαιδεύουμε και τα παιδιά μας, τα οποία τόσο αγαπάμε: μ’ ένα σύστημα τιμωρίας και ανταμοιβής. “Μπράβο, είσαι καλό παιδί”, μας λένε η Μαμά και ο Μπαμπάς, όταν κάνουμε αυτό που θέλουν. ‘Οταν δεν το κάνουμε, είμαστε “κακά παιδιά”.
‘Οταν πηγαίναμε ενάντια στους κανόνες, μας περίμενε η τιμωρία, ενώ όταν σεβόμασταν τους κανόνες μάς περίμενε η ανταμοιβή. Μας τιμωρούσαν, αλλά και μας αντάμειβαν πολλές φορές την ημέρα. Γρήγορα αρχίσαμε να φοβόμαστε ην τιμωρία, αλλά και το να μην κερδίσουμε την ανταμοιβή. Η ανταμοιβή μας ήταν η προσοχή που μας έδειχναν οι γονείς μας ή άλλα άτομα του περίγυρου, όπως αδέλφια, δάσκαλοι και φίλοι. ‘Ετσι, αναπτύξαμε σύντομα την ανάγκη να αιχμαλωτίζουμε την Προσοχή των άλλων, ώστε να κατακτάμε την ανταμοιβή.
Καθώς η ανταμοιβή ήταν κάτι ευχάριστο, εξακολουθούσαμε να κάνουμε ό,τι ήθελαν οι άλλοι για να μην τη στερούμαστε. Με το φόβο της τιμωρίας και το φόβο της μη ανταμοιβής, γινόμαστε κάτι που δεν είμαστε πραγματικά, μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουμε κάποιον άλλον. Προσπαθούμε να ευχαριστήσουμε τη Μαμά και τον Μπαμπά, τους δασκάλους μας στο σχολείο, τον παπά στην εκκλησία — κι έτσι αρχίζουμε να παίζουμε ρόλους. Παριστάνουμε ότι είμαστε κάτι που δεν είμαστε, εξαιτίας του φόβου της απόρριψης. Αυτός ο φόβος μεταφράζεται στο φόβο ότι δεν είμαστε αρκετά άξιοι. Σταδιακά, λοιπόν, γινόμαστε κάτι άλλο: ένα αντίγραφο των πιστεύω της Μαμάς, του Μπαμπά, της κοινωνίας, της θρησκείας.
Κατά τη διάρκεια της εξημέρωσης, χάνονται όλες οι φυσιολογικές μας τάσεις. Κι όταν μεγαλώσουμε αρκετά ώστε να καταλαβαίνουμε, τότε μαθαίνουμε τη λέξη “όχι”. Οι μεγάλοι μας λένε: “Μην Κάνεις αυτό, μην κάνεις εκείνο”. Εμείς επαναστατούμε και λέμε, “Οχι!”.Επαναστατούμε γιατί Θέλουμε να προασπίσουμε την ελευθερία μας. Θέλουμε να είμαστε ο εαυτός μας, αλλά δυστυχώς είμαστε πολύ μικροί και οι μεγάλοι είναι πολύ μεγάλοι και πολύ πιο δυνατοί. Ύστερα από Κάποιο διάστημα ξυπνάει μέσα μας ο φόβος, επειδή γνωρίζουμε ότι κάθε φορά που κάνουμε κάτι λάθος μας περιμένει η τιμωρία.
Η εξημέρωση είναι τόσο ισχυρή, ώστε φθάνει μια στιγμή στη ζωή μας που δεν χρειαζόμαστε πια κανέναν για να μας εξημερώσει. Δεν χρειαζόμαστε ούτε τη Μαμά, ούτε τον Μπαμπά, ούτε το σχολείο, ούτε την εκκλησία. Είμαστε πλέον τόσο καλά εκπαιδευμένοι, ώστε γινόμαστε ο θηριοδαμαστής του εαυτού μας.
Είμαστε ένα ζώο που αυτοεξημερώνεται. Μπορούμε να ο κάνουμε αυτό βάσει του ίδιου συστήματος πίστης που μας κληροδοτήθηκε και με τη χρήση της ίδιας μεθόδου τιμωρίας και ανταμοιβής. Τιμωρούμε τους εαυτούς μας όταν δεν ακολουθούμε τους κανόνες σύμφωνα με το σύστημα πίστης μας. Ανταμείβουμε τους εαυτούς μας, κάθε φορά που είμαστε το “καλό παιδί”.
Το σύνολο των πεποιθήσεών μας είναι σαν μια Νομοθεσία που ελέγχει το νου μας. Ό,τι περιλαμβάνεται σε αυτή τη Νομοθεσία δεν χωράει καμιά αμφισβήτηση. Βασίζουμε όλες μας τις κρίσεις στη Νομοθεσία, έστω κι αν αυτές οι κρίσεις έρχονται σε αντίφαση με τη βαθύτερη μας φύση. Ακόμα και κάποιοι ηθικοί νόμοι, όπως οι Δέκα Εντολές, είναι δεδομένα στα οποία προγραμματιστήκαμε κατά τη διάρκεια της εξημέρωσης. Μία μία αυτές οι συμφωνίες προστίθενται στη Νομοθεσία μας και διοικούν το όνειρό μας.
Υπάρχει κάτι μέσα στο νου μας το οποίο Κρίνει τους πάντες και τα πάντα — ακόμα και τον Καιρό, το σκύλο ή τη γάτα. Ο εσωτερικός Κριτής χρησιμοποιεί το περιεχόμενο της Νομοθεσίας για να κρίνει τις πράξεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Τα πάντα ζουν υπό το τυραννικό καθεστώς αυτού του Κριτή. Κάθε φορά που Κάνουμε Κάτι το οποίο εναντιώνεται στη Νομοθεσία, ο Κριτής υπογραμμίζει την ενοχή μας, την ντροπή μας, την ανάγκη για τιμωρία. Αυτό συμβαίνει πολλές φορές την ημέρα, κάθε μέρα, σε όλη μας τη ζωή.
‘Ενα άλλο μέρος του εαυτού μας υφίσταται τις κρίσεις κι αυτό το μέρος ονομάζεται Θύμα. Το Θύμα κουβαλάει την ενοχή, το φταίξιμο, την ντροπή.
Είναι το κομμάτι του εαυτού μας που λέει, “Δεν αξίζω τίποτα, ο Καημένος — δεν είμαι όσο καλός, έξυπνος ή ωραίος θα έπρεπε να είμαι, δεν αξίζω να μ’ αγαπούν”. Ο μεγάλος Κριτής συμφωνεί κι επαυξάνει:
“Ναι, δεν αξίζεις Τίποτα”. Και όλα αυτά βασίζονται σ’ ένα σύνολο από πεποιθήσεις που ποτέ δεν επιλέξαμε σι ίδιοι. Αυτές οι πεποιθήσεις είναι τόσο ισχυρές, ώστε να μας ελέγχουν ακόμα και χρόνια αργότερα, όταν έχουμε πλέον εκτεθεί σε καινούριες ιδέες και προσπαθούμε να πάρουμε τις δικές μας αποφάσεις.
Κάθε τι που εναντιώνεται στη Νομοθεσία θα σας κάνει να αισθανθείτε ένα περίεργο τσίμπημα στο ηλιακό πλέγμα — το τσίμπημα του φόβου. Παραβιάζοντας κάποιο νόμο της Βίβλου, ανοίγετε τις συναισθηματικές σας πληγές και η αντίδρασή σας είναι να παρασκευάσετε ένα συναισθηματικό δηλητήριο. Εφόσον τα πάντα στη Νομοθεσία είναι, υποτίθεται, αληθινά, οτιδήποτε θέτει τα πιστεύω σας σε αμφισβήτηση σας κάνει αναπόφευκτα να νιώθετε ανασφαλείς. Ακόμα κι αν η Νομοθεσία περιέχει ψέματα, σας κάνει να νιώθετε ασφάλεια.
Γι’ αυτό ακριβώς απαιτείται μεγάλο κουράγιο για να αμφισβητήσετε αυτά που πιστεύετε. Γιατί, παρ’ όλο που ξέρουμε ότι δεν επιλέξαμε εμείς όλες αυτές τις πεποιθήσεις, συμφωνήσαμε με αυτές και τις αποδεχτήκαμε. Η σύμβαση έχει τόσο γερές βάσεις, ώστε ακόμα ‘κι αν συνειδητοποιούμε πόσο πλαστή είναι, δεν παύουμε να νιώθουμε την ενοχή, το φταίξιμο και την ντροπή, όταν παραβιάζουμε αυτούς τους νόμους.
‘Οπως μια κυβέρνηση έχει νομοθεσίες που διοικούν το όνειρο της κοινωνίας, έτσι και η δική μας Νομοθεσία ορίζει το προσωπικό μας όνειρο. ‘Ολοι αυτοί οι νόμοι υπάρχουν μέσα στο μυαλό μας, τους έχουμε αποδεχτεί, και ο Κριτής μέσα μας βασίζει πάνω σε αυτούς τις κρίσεις του. Ο Κριτής καταδικάζει, και το Θύμα υφίσταται την ενοχή και την τιμωρία. Ποιος μας λέει, όμως, ότι υπάρχει δικαιοσύνη σε αυτό το όνειρο; Δικαιοσύνη σημαίνει να πληρώνεις μόνο μια φορά για το κάθε σου λάθος. Αδικία σημαίνει να πληρώνεις παραπάνω από μία φορές για το κάθε λάθος.
Πόσες φορές πληρώνουμε για ένα μας λάθος; Χιλιάδες φορές. Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ζώο πάνω στη γη που πληρώνει χιλιάδες φορές για το ίδιο λάθος. Τα υπόλοιπα ζώα πληρώνουν μονάχα μια φορά για κάθε λάθος που κάνουν, όχι, όμως, κι εμείς. Εμείς έχουμε ισχυρή μνήμη. Κάνουμε ένα λάθος, κρίνουμε τον εαυτό μας, τον βρίσκουμε ένοχο και τον τιμωρούμε. Αν υπήρχε δικαιοσύνη, τότε αυτό θα αρκούσε: δεν θα υπήρχε λόγος να το ξανακάνουμε. Ωστόσο, κάθε φορά που θυμόμαστε, κρίνουμε ξανά τον εαυτό μας, τον καταδικάζουμε ξανά και τον τιμωρούμε ξανά και ξανά και ξανά. Αν είμαστε παντρεμένοι, η γυναίκα ή ο άνδρας μας σπεύδει να μας υπενθυμίσει κι αυτός το λάθος μας, ώστε να
κρίνουμε πάλι τον εαυτό μας, να τον καταδικάσουμε και γι’ άλλη μια φορά να τον τιμωρήσουμε. Το Θεωρείτε δίκαιο αυτό;
Πόσες φορές δεν κάνουμε τον σύντροφό μας, το παιδί μας ή τους γονείς μας να πληρώσουν για το ίδιο λάθος; Κάθε φορά που θυμόμαστε το λάθος, τους κατηγορούμε ξανά και τους ποτίζουμε με όλο εκείνο το συναισθηματικό δηλητήριο που παράγει η αίσθηση της αδικίας κι έπειτα τους αναγκάζουμε να πληρώσουν για το ίδιο λάθος. Είναι δικαιοσύνη αυτό;
Ο Κριτής μέσα μας κάνει λάθος γιατί είναι λανθασμένο και το σύστημα της πίστης μας, η Νομοθεσία μας. Ολόκληρο το όνειρο έχει στηριχτεί πάνω σε έναν ψευδή νόμο. Το ενενήντα πέντε τοις εκατό των πεποιθήσεων που έχουμε αποθηκεύσει στο νου μας δεν είναι παρά ψέματα, κι εμείς υποφέρουμε επειδή όλα αυτά τα ψέματα τα έχουμε πιστέψει.
Στο όνειρο του πλανήτη, θεωρείται απόλυτα φυσικό να υποφέρει ο άνθρωπος, να ζει μέσα στο φόβο
και να δημιουργεί συναισθηματικά δράματα. Το εξωτερικό όνειρο δεν είναι ένα ευχάριστο όνειρο: αντίθετα, είναι γεμάτο βία, τρόμο, πόλεμο, αδικία. Το προσωτικό όνειρο του κάθε ανθρώπου ποικίλλει, αλλά το όνειρο του πλανήτη είναι, ως επί το πλείστον, ένας εφιάλτης. Η ανθρώπινη κοινωνία είναι ένας τόπος αφιλόξενος, επειδή κυβερνιέται απ’ το φόβο. Από τη μια ως την άλλη άκρη του κόσμου δεν συναντάμε παρά οδύνη, οργή, αισθήματα εκδίκησης, επικίνδυνες έξεις, βία στους δρόμους και απίστευτη αδικία. Ο φόβος μπορεί να υφίσταται σε διαφορετικά επίπεδα σε διαφορετικές χώρες του κόσμου, παρ’ όλα αυτά, όμως, δεν παύει να ελέγχει το εξωτερικό όνειρο.
Αν συγκρίνουμε το όνειρο της ανθρωπότητας με την περιγραφή της κόλασης που έχουν επινοήσει όλες λίγο-πολύ οι θρησκείες του κόσμου, ανακαλύπτουμε ότι πρόκειται για το ίδιο ακριβώς πράγμα. Οι θρησκείες πρεσβεύουν πως η κόλαση είναι ένας τόπος τιμωρίας, τρόμου, οδύνης και βασάνων, ένα μέρος όπου καίγεται κανείς στην πυρά. Η φωτιά παράγεται από αισθήματα που προέρχονται από το φόβο. Όποτε μας πλημμυρίζει ο θυμός, η ζήλια, ο φθόνος ή το μίσος, νιώθουμε μια φλόγα να σιγοκαίει μέσα μας. Ζούμε μέσα σ’ ένα όνειρο της κόλασης.
Αν θεωρήσουμε την κόλαση σαν μια κατάσταση του νου, τότε η κόλαση είναι παντού γύρω μας. Κάποιοι μας προειδοποιούν ότι αν δεν Κάνουμε αυτό Που μας λένε πως είναι σωστό, τότε θα πάμε στην κόλαση. Δυστυχώς, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα. Βρισκόμαστε ήδη στην κόλαση κι εμείς και αυτοί που μας το λένε αυτό. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να στείλει κάποιον άλλον στην κόλαση, γιατί είμαστε ήδη εκεί. Κάποιοι μπορούν, ομολογουμένως, να μας ρίξουν στο πυρ το εξώτερον, αλλά μόνο αν τους επιτρέψουμε εμείς να το κάνουν.
Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του προσωπικό όνειρο και, όπως το όνειρο της κοινωνίας, ορίζεται συχνά κι αυτό από το φόβο. Μαθαίνουμε να ονειρευόμαστε την κόλαση μέσα στη δική μας ζωή, στο δικό μας όνειρο. Οι ίδιοι φόβοι εκφράζονται με διαφορετικούς τρόπους για το κάθε άτομο, αλλά όλοι βιώνουμε το θυμό, τη ζήλια, το φθόνο, το μίσος κι άλλα αρνητικά συναισθήματα. Το προσωπικό μας όνειρο μπορεί να γίνει κι αυτό ένας αδιάκοπος εφιάλτης, που να κυριαρχείται από το φόβο και την οδύνη. Δεν υπάρχει λόγος, όμως, να βλέπουμε έναν εφιάλτη. Είναι στο χέρι μας να κάνουμε ευχάριστο το όνειρό μας.
Ο άνθρωπος έψαχνε ανέκαθεν την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την ομορφιά. Βρισκόμαστε σε μια αέναη αναζήτηση της αλήθειας, μόνο και μόνο επειδή πιστεύουμε στα ψέματα που έχουμε αποθηκεύσει μέσα στο νου μας. Αναζητούμε τη δικαιοσύνη, επειδή δεν υπάρχει δικαιοσύνη στο σύστημα των πεποιθήσεών μας. Αναζητούμε την ομορφιά, επειδή όσο ωραίος κι αν είναι ένας άνθρωπος, εμείς δεν πιστεύουμε στην ομορφιά του. Ψάχνουμε ασταμάτητα, ενώ τα πάντα βρίσκονται ήδη μέσα μας. Η αλήθεια δεν είναι κάπου κρυμμένη. Βρίσκεται όπου κι αν γυρίσουμε το κεφάλι, αλλά μας εμποδίζουν να τη δούμε οι συμβάσεις και τα πιστεύω που έχουμε αποθηκεύσει μέσα στο νου μας.
Δεν μπορούμε να δούμε την αλήθεια επειδή είμαστε τυφλοί. Εκείνο που μας τυφλώνει είναι όλα αυτά τα κίβδηλα πιστεύω. ‘Έχουμε την ανάγκη να είμαστε εμείς σωστοί και όλοι οι άλλοι λάθος. Εμπιστευόμαστε τα πιστεύω μας κι αυτά προδιαγράφουν την τυραννία μας. Είναι σαν να ζούμε στο κέντρο μιας ομίχλης που δεν μας αφήνει να δούμε πέρα από τη μύτη μας. Ζούμε μέσα σε μια ομίχλη που δεν είναι καν υπαρκτή. Αυτή η ομίχλη είναι ένα όνειρο, το προσωπικό όνειρο της ζωής σας — το τι πιστεύετε, όλες οι απόψεις που έχετε σχηματίσει γύρω από τον εαυτό σας, όλες οι συμβάσεις που έχετε συνάψει με τους άλλους, με τον εαυτό σας, ακόμα και με τον Θεό.
Ολόκληρος ο νους σας καλύπτεται από μια ομίχλη που οι Τολτέκοι ονόμαζαν μιτότε. Ο νους σας είναι ένα όνειρο στο οποίο χίλιοι άνθρωποι μιλούν ταυτόχρονα και κανείς τους δεν καταλαβαίνει τι λένε οι υπόλοιποι. Αυτή είναι η μοίρα του ανθρώπινου νου: να σκεπάζεται από ένα μεγάλο μιτότε, που μας εμποδίζει να δούμε την πραγματική μας φύση. Στην Ινδία το μιτότε λέγεται μάγια, που σημαίνει ψευδαίσθηση. Είναι η εντύπωση που έχει το εγώ μας για το “είναι” μας. Κάθε τι που πιστεύετε για τον εαυτό σας και τον κόσμο, όλες οι ιδέες που έχετε προγραμματιστεί να αποδέχεστε, όλα αυτά είναι μιτότε. Δεν μπορούμε να δούμε ποιοι πραγματικά είμαστε — δεν μπορούμε να καταλάβουμε ότι δεν είμαστε ελεύθεροι.
Γι’ αυτό αντιστέκονται οι άνθρωποι στη ζωή. Το να είναι ζωντανοί είναι ο μεγαλύτερος τους φόβος. Δεν είναι ο θάνατος ο πιο μεγάλος μας φόβος, αλλά το ρίσκο της ζωής: ο κίνδυνος να είμαστε ζωντανοί και να εκφράζουμε την αληθινή μας φύση. Το να είμαστε ο εαυτός μας — να ποιος είναι ο φόβος μας. Έχουμε μάθει να ζούμε προσπαθώντας να ικανοποιήσουμε τις απαιτήσεις των άλλων. ‘Εχουμε μάθει να ζούμε βάσει ξένων αντιλήψεων από φόβο ότι δεν θα γίνουμε αποδεκτοί ή άξιοι της αγάπης κάποιου άλλου.
Κατά τη διάρκεια της εξημέρωσης σχηματίζουμε μια εικόνα της τελειότητας, την οποία κάνουμε πρότυπό μας. Δημιουργούμε αυτή την εικόνα του πώς θα έπρεπε να είμαστε ώστε να γίνουμε αποδεκτοί από όλους. Θέλουμε κυρίως να ευχαριστήσουμε αυτούς που μας αγαπούν: τη Μαμά και τον Μπαμπά, τα αδέλφια, το δάσκαλο, τον ιερέα. Προσπαθώντας να είμαστε αντάξιοι τους, πλάθουμε μια εικόνα τελειότητας, που όμως δεν μας ταιριάζει. Πλάθουμε αυτή την εικόνα, αλλά είναι μια εικόνα πλαστή. Ποτέ δεν θα καταφέρουμε να γίνουμε τέλειοι από αυτή την άποψη — ποτέ!
Ως ατελείς, λοιπόν, απορρίπτουμε τον εαυτό μας. Και το επίπεδο της αυτοαπόρριψης εξαρτάται από το πόσο αποτελεσματικοί ήταν οι ενήλικοι που βάλθηκαν να διαλύσουν την ακεραιότητα μας. Μετά την εξημέρωση, δεν έχει σημασία το αν είμαστε άξιοι για κάποιον άλλον. Δεν είμαστε αρκετά άξιοι για τον εαυτό μας, επειδή δεν ταιριάζουμε με την εικόνα της τελειότητας που εμείς οι ίδιοι πλάσαμε. Δεν μπορούμε να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας, επειδή δεν είναι αυτό που θα θέλαμε να είναι ή μάλλον αυτό που πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να είναι. Δεν μπορούμε να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας που δεν είναι τέλειος.
Ξέρουμε ότι δεν είμαστε εκείνο που, υποτίθεται, θα έπρεπε να είμαστε κι έτσι νιώθουμε κίβδηλοι και ανειλικρινείς. Πασχίζουμε να κρυφτούμε, παριστάνοντας κάτι που δεν είμαστε. Το αποτέλεσμα είναι να αισθανόμαστε μη αυθεντικοί και να φοράμε κοινωνικές μάσκες για να μην μπορεί να το αντιληφθεί αυτό ο περίγυρος μας. Τρέμουμε στην ιδέα ότι κάποιας ίσως καταλάβει ότι δεν είμαστε αυτό που δείχνουμε. Επίσης, κρίνουμε τους άλλους βάσει τη δικής μας εικόνα περί τελειότητας και, φυσικά, αποδεικνύονται κι εκείνοι ατελείς.
Ταπεινώνουμε τους εαυτούς μας μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουμε τους άλλους. Συχνά βλάπτουμε ακόμη και το ίδιο μας το σώμα, ώστε να γίνουμε αποδεκτοί. Βλέπουμε εφήβους να παίρνουν ναρκωτικά για να μην τους απορρίψουν οι συνομήλικοί τους. Δεν συνειδητοποιούν πως το πρόβλημα είναι ότι δεν αποδέχονται οι ίδιοι τον εαυτό τους. Απορρίπτουν τον εαυτό τους επειδή δεν είναι ό,τι παριστάνουν ότι είναι. Επιθυμούν να είναι κάπως κι επειδή δεν είναι, κουβαλούν μέσα τους το φορτίο της ντροπής και της ενοχής. Οι άνθρωποι τιμωρούν αδιάκοπα τον εαυτό τους, επειδή δεν είναι αυτό που πιστεύουν ότι θα έπρεπε να είναι. Γίνονται αυτοκαταστροφικοί και χρησιμοποιούν και άλλους ανθρώπους ως μέσα για την καταστροφή τους.
Κανείς, όμως, δεν μπορεί να μας κακοποιήσει όσο ο ίδιος μας ο εαυτός — και αυτό το πετυχαίνουν ο Κριτής, το Θύμα και το Σύστημα των πεποιθήσεών μας. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν άνθρωποι που έπεσαν θύματα κακοποίησης από τον σύζυγο, τη μητέρα ή τον πατέρα τους, αλλά γνωρίζουμε καλά ότι εμείς οι ίδιοι έχουμε κακοποιήσει πολύ περισσότερο τον εαυτό μας. Ο Κριτής μέσα μας είναι ο πιο ανελέητος που υπήρξε ποτέ. Αν κάνουμε ένα λάθος μπροστά σε άλλους, προσπαθούμε να το αρνηθούμε και να το συγκαλύψουμε. Μόλις, όμως, βρεθούμε μόνοι, ο Κριτής βγαίνει στην επιφάνεια φέρνοντας μαζί του και την ενοχή, κι εμείς νιώθουμε ηλίθιοι, ανίκανοι, απορριπτέοι.
Κανείς δεν σας έχει κακοποιήσει ποτέ τόσο όσο έχετε κακοποιήσει εσείς τον εαυτό σας. Και το όριο κακοποίησης του εαυτού σας ισούται με το όριο που θα επιτρέπατε σε κάποιον άλλον να φτάσει. Αν κάποιος σας κακοποιεί λίγο περισσότερο απ’ ό,τι κακοποιείτε εσείς τον εαυτό σας, το πιθανότερο είναι ότι θα διακόψετε τη σχέση με αυτό το άτομο. Αν, όμως, κάποιος σας κακοποιεί πιο λίγο απ’ ό,τι κακοποιείτε εσείς τον εαυτό σας, θα είστε πρόθυμοι να διατηρήσετε αιώνια αυτή τη σχέση.
Αν κακοποιείτε υπερβολικά τον εαυτό σας, μπορείτε να ανεχτείτε ακόμα και κάποιον που σας φέρεται βίαια, σας χτυπάει και σας εξευτελίζει. Γιατί; Επειδή το σύστημα των πεποιθήσεών σας λέει: “Το αξίζω. Αυτός/ή μου κάνει χάρη που είναι μαζί μου. Δεν αξίζω ούτε την αγάπη ούτε το σεβασμό κανενός”.
Νιώθουμε την ανάγκη να είμαστε αποδεκτοί κι αγαπητοί από τους άλλους, αλλά δεν μπορούμε να δεχτούμε και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας. ‘Οσο περισσότερο αγαπάμε τον εαυτό μας, τόσο λιγότερο τον κακοποιούμε. Η αυτοκακοποίηση προέρχεται από την απόρριψη του εαυτού και αυτή με τη σειρά της προέρχεται από μια εικόνα του τέλειου που ποτέ δεν μπορούμε να φτάσουμε. Το πρότυπο της τελειότητας που έχουμε δημιουργήσει είναι ο λόγος για τον οποίο απορρίπτουμε τον εαυτό μας — ο λόγος για τον οποίο δεν αποδεχόμαστε ούτε τον εαυτό μας ούτε τους άλλους όπως πραγματικά είναι.
Don Miguel Ruiz
ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου