Στους αρχαίους Έλληνες μεταξύ των εσωτερικών και των εξωτερικών συμβάντων υπήρχε μια σχέση αιτίου και αποτελέσματος. Εκείνος ο αρχαϊκός πολιτισμός πίστευε ακράδαντα ότι το πεπρωμένο του ανθρώπου ήταν ο καθρέφτης του εσωτερικού του κόσμου, του Είναι του. Πάνω σε αυτή την πεποίθηση, θεμελίωσαν μια επιστήμη και μια τέχνη που, για κείνους, αποδείχτηκε υψίστης αξίας. Στην εποχή πριν τον Όμηρο, σοφός δεν είναι ο πλούσιος σε εμπειρίες, ή όποιος διακρίνεται για τις γνώσεις του, αλλά όποιος αποκαλύπτει το άγνωστο, όποιος γνωρίζει το μέλλον. Το να ρίχνεις φως στο σκοτάδι, η αποσαφήνιση του αβέβαιου είναι για τους Έλληνες η αληθινή γνώση και συνάμα τέχνη. Και άλλοι λαοί εκθείασαν τη μαντεία, αλλά κανένας άλλος λαός δεν την εξύψωσε σε κεντρικό στοιχείο της ζωής του. Σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, άνθιζαν τα ιερά που ήταν αφιερωμένα στη λατρεία του Απόλλωνα, στον οποίο αποδίδεται, περισσότερο από ό,τι στον Διόνυσο, η κυριαρχία της γνώσης, που νοείται ως γνώση του πεπρωμένου των ανθρώπων και αποκάλυψη, επικοινωνία αυτής της γνώσης.
Αυτή η έφεση των Ελλήνων και η τέχνη να γνωρίζουν το μέλλον συναντάει την αποθέωσή της στους Δελφούς. Γι' αυτό το λόγο ο θεός των Δελφών είναι μια μορφή ενοποίησης εκείνου του πολιτισμού και μία σύμπτυξη της ίδιας της Ελλάδας.
Ο πιστός, που συχνά διένυε μεγάλες αποστάσεις και αντιμετώπιζε σοβαρούς κινδύνους για να μάθει από το Θεό το μέλλον του, διάβαζε στο αέτωμα του ναού το χαραγμένο δελφικό ρητό ‘’γνώθι σεαυτόν’’. Ήταν σαν να λέει: θέλεις να γνωρίσεις το μέλλον σου; Γνώρισε τον εαυτό σου! Σε αυτό το παράδοξο, φαινομενικά εμπαικτικό, οι Έλληνες εναπέθεσαν τη λύση του πανάρχαιου αινίγματος του ανθρώπου, το μυστικό των μυστικών, την απάντηση στην αιώνια ερώτηση για την ύπαρξη της ελεύθερης βούλησης. Μια ερώτηση που ταρακούνησε όλες τις φιλοσοφίες του κόσμου, που αιωρούνταν μεταξύ του μοιρολατρικού οιωνού, ενός προκαθορισμένου και αναπόφευκτου μέλλοντος, και του πιστεύω του homo faber, δημιουργού της μοίρας του. Χαράζοντας το δελφικό ρητό στο ιερό που ήταν αφιερωμένο στην πιο ιερή τέχνη, στη μεγαλύτερη των επιστημών: τη μαντεία, οι Έλληνες αποκάλυψαν την μυστική σχέση μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού κόσμου, μεταξύ καταστάσεων και γεγονότων. Αυτή την ανακάλυψη την εμπιστεύτηκαν στον ωκεανό του χρόνου, σαν ένα μήνυμα μέσα σε ένα μπουκάλι, για να φτάσει σε μας. Ο άνθρωπος που γνωρίζει τον εαυτό του, το Είναι του, κιβωτό σκέψεων, ιδεών, διαθέσεων, γνωρίζει και το μέλλον του, γιατί ότι σκεφτόμαστε συνδέεται με τον κόσμο. Η ψυχολογία μας είναι το πεπρωμένο μας. Thinking is Destiny. Ο Απόλλων είναι το σύμβολο του κόσμου, καθρέφτης της εσωτερικότητας του ανθρώπου. Ο κόσμος μας αντικατοπτρίζει.
Η κλασική παράδοση, που μας παρουσιάζει το μύθο του Ομήρου σαν ένα τυφλό βάρδο, είναι ακόμα ένα μήνυμα εκείνης της εποχής των σοφών που έκλεισε με το θάνατο του Σωκράτη, του τελευταίου των σοφών. Η τύφλωση που αποδίδεται στο συγγραφέα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, των δύο μεγάλων βίβλων της αρχαιότητας, δείχνει τη σημασία που οι ‘Έλληνες απέδιδαν στο ψυχολογικό κόσμο, στη γνώση του εαυτού, των ψυχικών τους καταστάσεων. Η αποκάλυψη του εαυτού μας είναι το κλειδί για να γνωρίσουμε τον κόσμο, ο δρόμος για να κατανοήσουμε και να προβλέψουμε τα επερχόμενα. Οι αρχαίοι Έλληνες, αφού αντιλήφθηκαν ότι μερικοί άνθρωποι κατόρθωναν πράγματα και ανδραγαθήματα πέρα από τις συνηθισμένες δυνατότητες, και παρατηρώντας ότι αυτοί απολάμβαναν κάποια ειδική προστασία, ακόμα και στις πιο ριψοκίνδυνες περιστάσεις, και ότι η ζωή τους ήταν επίκεντρο αξιοσημείωτων γεγονότων, αναγνώρισαν σε αυτούς μία εξαιρετική φύση, μία αίγλη του Είναι καθώς και εσωτερικά προτερήματα, σχεδόν θεϊκά. Κατανόησαν, επομένως, την ύπαρξη δύο ειδών ανθρώπων: των ηρώων και των ημιθέων, από τη μια πλευρά, και των απλών ανθρώπων από την άλλη.
Την εποχή του Ομήρου μόνο οι ημίθεοι και οι ήρωες, μέσα από υπεράνθρωπα κατορθώματα, μπορούσαν να κατακτήσουν το δικαίωμα να έχουν μια προσωπική μοίρα. Η μοναδική, πρωτότυπη ζωή τους, ήταν έξω από τη δικαιοδοσία της οποιασδήποτε θεότητας, ελεύθερη από τις ιδιορρυθμίες των γεγονότων και της τύχης. Όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι ήταν καταδικασμένοι σε μια ζωή που επαναλαμβανόταν. Εξουσιασμένοι από τους νόμους της σύμπτωσης και υποκείμενοι στην Τύχη, η ζωή τους, μακροχρόνια ή σύντομη, και οι πράξεις τους, απευθύνονταν στο κενό και ήταν γραφτό να μην αφήσουν ίχνη.
Για τον Λουπέλιους η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο ανθρωπίνων ειδών, και μεταξύ των ανθρώπων, είναι ότι ανήκουν σε διαφορετικά επίπεδα στην κλίμακα του Είναι.
‘’Όπου και αν συναντηθούν, για λίγες στιγμές ή για χρόνια ολόκληρα, οι άνθρωποι σχηματίζουν αναπόφευκτα μια πυραμίδα, διατάσσονται σε διαφορετικά επίπεδα μιας αόρατης σκάλας τηρώντας μια εσωτερική διάταξη, μαθηματική, σαν την πλανητική ιεραρχία που αποτελείται από φωτεινότητα, τροχιά, μάζα και απόσταση από τον ήλιο τους’’.
Μπορεί να μην το συνειδητοποιούμε, αλλά η μοίρα μας, η ποιότητα της ζωής μας, τα γεγονότα που μας συμβαίνουν πρέπει να τηρούν αυτή την ιεραρχία.
Η κλασική Ελλάδα, κατανοώντας ότι τα πάντα απορρέουν από το Είναι, και ότι η προσωπική μοίρα των ανθρώπων, όπως και μιας ολόκληρης κοινωνίας, δεν είναι παρά μια προέκταση του Είναι, χρησιμοποίησε κάθε δυνατό μέσο, από τη θρησκεία μέχρι την πολιτική, από τις επιστήμες μέχρι τη φιλοσοφία, τις τέχνες και τον πόλεμο, για να εξυψώσει το πνεύμα. Τα αρχιτεκτονικά θαύματα των πόλεων όπως η Αθήνα με τα αριστουργήματα του Φειδία, εκτεθειμένα στις πλατείες, ήταν μηχανές που μετέδιδαν στο Είναι, μηνύματα ομορφιάς, υπερηφάνειας, αρμονίας, και τα εξύψωναν. Μόνο για τους Έλληνες η Ποίησις, η ποίηση, περιέχει στην ετυμολογία της το μυστικό του ‘’ποιώ’’ μέσα από το Είναι. Το ελληνικό θέατρο, επιφέροντας στους θεατές την κάθαρση, τη λύτρωση της ψυχής από το βάρος της, είχε για κείνο το λαό μια θεραπευτική και καθαρτική ιδιότητα. Ο τελικός σκοπός της τραγωδίας ήταν για τους Έλληνες η κάθαρση των παθών και επομένως η εξύψωση του Είναι.
Elio D' Anna Η Σχολή των Θεών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου